غدیر
  • 03134490296
  • 09118000109
  • این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

موضوع دهم: فضائل امیرالمومنین علیه السلام درخطبه غدیر (فضیلت یازدهم: لقب «أميرالمومنين» فقط مختص علی علیه السلام است)

پیامبر صلی الله علیه و آله در فرازی ازخطبه غدیر می فرمایند :

«أَلا إِنَّهُ لا «أَميرَالْمُؤْمِنينَ» غَيْرَ أَخي هذا، أَلا لا تَحِلُّ إِمْرَةُ الْمُؤْمِنينَ بَعْدي لاَِحَدٍ غَيْرِهِ».
«هشدار كه هرگز به جز اين برادرم كسي نبايد اميرالمؤمنين خوانده شود. هشدار كه پس از من امارت مؤمنان براي كسي جز او روا نباشد.»

يکی از فضائل منحصر به فرد اميرمومنان علی علیه السلام که در خطبه غدير از زبان رسای رسول خدا صلی الله علیه و آله بازگو شد، اين بود که تنها کسی که می تواند اميرالمومنين باشد، علی بن أبی طالب علیه السلام است و برای هيچ کس ديگر چنين لقبی سزاوار نمی باشد. آنگاه با این بیان آنحضرت یکی دیگر ازحکمت ها در اراده خداوند در انتصاب علی علیه السلام بعنوان خلیفه و امام هدایت گر بعد خویش را آشکار می نمایند و بنابر مهم بودن این فضیلت و ارتباط مستقیم آن باجانشینی خویش در فرازی دیگر می فرمایند:

«إِنَّهُ خَلِيفَةُ رَسُولِ اللَّهِ وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْإِمَامُ الْهَادِي بِأَمْرِ اللَّه»
«همانا او جانشين فرستاده ی خدا و اميرمومنان و امام هدايتگر به امر خداوند است.»

مقام امارت و فرمانروايی، امر هدايت و راهنمايی مردم به امر خداوند بدست علی علیه السلام بود بیان فضیلت امارت و فرمانروایی علی علیه السلام برمردم توسط رسول خدا صلی الله علیه و آله علاوه بر اینکه بیان حکمت در عبارت «من کنت مولاه فعلی مولاه» را مشخص می کند، خود قرینه ای مقالیه خواهد بود در اینکه لفظ مولا در عبارت ذکر شده به معنای صاحب اختیار بودن می باشد نه بمعنای دوست داشتن و آنقدر این موضوع مهم است که آنحضرت در انتهای خطبه علاوه بر دستور بیعت کردن با علی علیه السلام، امر سلام کردن به ایشان را با لقب امیرالمومنین صادر می کنند و جمع حاضر نیز اطاعت کرده ، آنگاه که می فرمایند:

«مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَکُمْ وَسَلِّمُوا عَلى عَلىٍّ بِإِمْرَهِ الْمُؤْمِنینَ».
«ای مردم آنچه به شما گفتم بگویید و بر علی به عنوان "امیرالمؤمنین" سلام کنید».

اگر بخواهیم پیشینه این لقب رادر تاریخ بررسی کنیم به این روایت میرسیم که شخصی از امام باقر علیه السلام پرسيد: از چه زمانی علی علیه السلام به اميرالمومنين نامگذاری شد؟ حضرت فرمود: «همانا خداوند تبارک و تعالی زمانی که از فرزندان آدم پيمان گرفت، به خلائق گفت: آيا من پروردگار شما نيستم و محمد بنده و فرستاده ی من نيست و همانا علی اميرالمومنين نيست؟ [يعنی] در آن زمانی که ميثاق از فرزندان آدم گرفت، او را اميرمومنان ناميد.(1)

گرچه پیامبر صلی الله علیه وآله و همه ی امامان ، امير و پيشوای مومنانند، ليکن اين لقب از اختصاصات علی علیه السلام است که به حقّ از سوی خدا برگزيده شده است. عمر بن زاهر گويد: مردى از امام صادق عليه السلام پرسيد: آيا به امام قائم به عنوان امير مؤمنان سلام می كنند؟ فرمود:
«لَا ذَاكَ اسْمٌ سَمَّى اللَّهُ بِهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام لَمْ يُسَمَّ بِهِ أَحَدٌ قَبْلَه‏ وَ لَا يَتَسَمَّى بِهِ بَعْدَهُ إِلَّا كَافِر».

نه، آن نام را خدا مخصوص امير المؤمنين (على بن ابى طالب) عليه السلام نموده، پيش از او كسى بدان نام، ناميده نشده و بعد از او هم جز كافر آن نام را بر خود نبندد.(2)

در روايتی ديگر آمده است که مردی خدمت امام صادق علیه السلام رسيد و بر او با اين لقب سلام داد، حضرت با اعتراض و ناراحتی فرمود:
«مَهْ هَذَا اسْمٌ لَا يَصْلُحُ إِلَّا لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع سَمَّاهُ اللَّهُ بِهِ وَ لَمْ يُسَمَّ بِهِ أَحَدٌ غَيْرُهُ فَرَضِيَ بِهِ إِلَّا كَانَ مَنْكُوحاً وَ إِنْ لَمْ يَكُنِ ابْتُلِيَ بِهِ (ابْتُلِيَ بِهِ)».
«ساکت باش! اين نام جز بر اميرالمومنين علی علیه السلام شايسته نيست، خداوند او را به اين اسم ناميده است و جز او کسی را به اين نام نناميده اند، مگر اين که مأبون بوده و اگر نبوده، به آن مبتلی گشته است.(3)

عبدالله بن عباس ميگويد: نزد رسول خدا صلی الله علیه واله نشسته بوديم كه علي بن ابيطالب وارد شد و به رسول خدا سلام كرد. رسول خدا در پاسخ سلام او فرمود: و عليك السلام يا اميرالمومنين و رحمه الله و بركاته (و بر تو سلام و رحمت و بركات الهي باد، اي اميرالمومنين)؛ حضرت علي عليه السلام گفت: در حاليكه شما زنده هستي به من اميرالمومنين ميگوييد؟ پيامبر فرمود: آري، در حال حيات من نيز اي علي تو اميرالمومنين هستي. ديروز در حاليكه من و جبرئيل با هم سخن مي گفتيم تو بر ما گذشتي و سلام نكردي . جبرئيل گفت: چرا اميرالمومنين بر ما گذشت و سلام نكرد؟ به خدا سوگند اگر سلام كرده بود، ما خوشحال مي شديم و پاسخش را مي داديم. علي عليه السلام گفت: اي رسول خدا ديروز تو را با دحيه كلبي ديدم خلوت كرده اي و سخن ميگوئيد، نخواستم سخن شما را قطع كنم. پيامبر فرمود: او دحيه نبود او جبرئيل بود و من به جبرئيل گفتم: چگونه علي را اميرالمومنين ناميدي؟ جبرئيل گفت: خداوند در جنگ بدر به من وحي فرستاد كه بر محمّد فرود بيايم و به او فرمان دهم كه به علي بن ابيطالب اميرالمومنين فرمان دهد ميان دو صف لشگر حاضر شود و قدرت نمايي كند كه خداوند او را در آسمان اميرالمومنين نهاده است. آنگاه رسول خدا ادامه داد: تو اي علي، اميرالمومنين در آسمان و زمين هستي جز كافر بعد از من كسي بر تو پيشي نمي گيرد و جز كافر پس از من از تو جدا نمي شود و آسمانيان تو را اميرالمومنين مي نامند.(4)

منابع:

1.تفسير فرات الكوفي، ص: 146
2.أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏2، ص: 275
3.وسائل الشيعة، ج‏14، ص: 600
4.الأمالي (للطوسي)، النص، ص: 604

ادامه دارد....

برگرفته از کتاب شرح موضوعی خطبه غدیر (محمدرضا شریفی)

موسسه فرهنگی هنری غدیرستان کوثر نبی صلی الله علیه و آله و سلم

 

غدیر,غدیرخم,غدیرشناسی

غدیر