يکی دیگر از فضائل امیرالمومنین علیه السلام که پیامبر صلی الله علیه واله در روز غدیر ذکر نمودند اقربیت آنحضرت نسبت به خویش بوده که این فضیلت بعنوان سندی دیگر در حکمت وصایت و جانشینی ایشان در خطبه غدیر با عبارت «أقربکم إلیّّ » به ثبت رسیده است و اين تعبير البته در مورد موضوعات مختلف صدق می کند از جمله:

الف. قرابت در خلقت و آفرينش مخصوص، ب. قرابت نسبی در اجداد و خاندان، ج. قرابت خانوادگی و فاميلی، د. قرابت و برادری، هـقرابت دامادی، ز. خويشاوندی با فرزندان اميرمومنان علی علیه السلام

قسمتهای الف، ب و ج در مطلب هفته قبل بیان گردید و اما ادامه مطلب :

د. قرابت و برادری

با آن که پيامبر صلی الله علیه واله پسر عموی علی علیه السلام بود، اما ايشان را برادر خود صدا می زدند و همين باعث می شد بدخواهان به علی علیه السلام رشک بورزند. زمانی که پيامبر صلی الله علیه واله بين مهاجرين و انصار مواخات و برادری ايجاد کردند، هر کدام از آن ها را نسبت به ايمانی که داشتند، دسته بندی نمودند و عقد أخوت را جاری ساختند؛ بين أبوبکر و عمر، بين عثمان و عبد الرحمن بن عوف، بين طلحه و زبير، بين سلمان و أبوذر و بين مقداد و عمّار. در اين بين اميرمومنان علیه السلام را با هيچ کسی برادر نساخت. از اين مسأله حضرت غمگين شدند و عرض کردند: ای رسول خدا! پدر و مادرم به فدايت! چرا بين من و بين هيچ کسی عقد برادری نخواندی؟ رسول خدا ص فرمودند:
به خدا سوگند! ای علی! تو را من فقط برای خودم نگهداشتم. آيا از اين که برادر من باشی و من برادر تو باشم، خشنود نمی گردی؟ تو برادر من در دنيا و آخرت هستی و تو وصیّ و وزير و جانشين من در أمّتم هستی. دَين مرا تو می دهي و وعده هايم را تو وفاء می کنی. غسل مرا بر عهده می گيری و غير از تو کسی اين کار را نمی کند. و تو نسبت به من جايگاهی مانند جايگاه هارون به موسی علیه السلام داری مگر اين که بعد از من پيامبری ديگر نيست. اميرالمومنين علی علیه السلام اين را که شنيدند بسيار خوشحال و خشنود شدند. (تفسير القمي، ج‏2، ص: 109)

ه. قرابت دامادی:

قرابت و نزديکی اميرمومنان علی علیه السلام با پيامبر صلی الله علیه واله زمانی به اوج خود می رسد که پيامبر صلی الله علیه واله حضرت علی علیه السلام را به تزويج دردانه دختر خويش يعنی حضرت فاطمه علیهاالسلام در می آورد. اين مسأله به قدری أهميّت داشت که آيه ای به اقرارشيعه وسنی در اين خصوص نازل شده است:
«وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ كانَ رَبُّكَ قَديراً» (الفرقان: 54)
«و اوست کسی که از آب بشری آفريد، پس او را نسب و داماد قرار داد و پروردگارت تواناست.»
در تفسير ثعلبی از ابن سيرين روايت کرده است که آيه ی فوق در مورد پيامبر صلی الله علیه واله و علی علیه السلام ، شوهر فاطمه علیهاالسلام نازل شده است. او پسر عموی پيامبر و شوهر دخترش بوده، پس او پيوند خويشاوندی و دامادی با پيامبر داشته است. (مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏2، ص: 181)
سلمان فارسی و ابن عباس دو صحابه ی پيامبر صلی الله علیه واله هر دو در مورد آيه ی: «مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيان؛ دو دريا را [به گونه ای به هم] روان کرد‏ که با هم برخورد کنند» (الرحمن: 19) روايت کرده اند که منظور از دو دريايی که به هم می آميزند، اميرمومنان علی علیه السلام و حضرت زهرا علیه السلام است. (شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج‏2، ص: 285 و 286)

ز. خويشاوندی با فرزندان اميرمومنان علی علیه السلام :

بعد از پايان جنگ خيبر پيامبر صلی الله علیه واله خطاب به علی علیه السلام فرمودند:
«لَوْ لَا أَنْتَ يَا عَلِيُّ مَا عُرِفَ الْمُؤْمِنُونَ بَعْدِي لَقَدْ جَعَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ نَسْلَ‏ كُلِ‏ نَبِيٍ‏ مِنْ‏ صُلْبِهِ‏ وَ جَعَلَ نَسْلِي مِنْ صُلْبِكَ يَا عَلِيُّ فَأَنْتَ أَعَزُّ الْخَلْقِ وَ أَكْرَمُهُمْ عَلَيَّ ...»‏.
«اگر تو نمی بودی، مومنان بعد از من شناخته نمی شدند. قطعا خداوند عزّو جلّ نسل هر پيامبری را از صلبش قرار داده است و نسل من را از صلب تو گمارده است. ای علی! تو عزيزترين و گرامی ترين مخلوقات نزد من هستی....»
خداوند متعال خواسته است که نسل پيامبر صلی الله علیه السلام از طريق دخترشان و برادرشان علی علیه السلام ادامه پيدا کند.

اين مسأله آن قدر مهمّ است که در خطبه ی غدير در چندين مورد رسول خدا صلی الله علیه واله به آن تصريح نمودند که فرزندان علی علیه السلام فرزندان من هستند و اين نشان می دهد که چه قرابت نزديکی ايشان با اميرمومنان علیه السلام داشته اند:

مورد اول:
«مَعَاشِرَ النَّاسِ ذُرِّيَّةُ كُلِّ نَبِيٍّ مِنْ صُلْبِهِ وَ ذُرِّيَّتِي مِنْ صُلْبِ عَلِيٍّ».
ای مردم! فرزندان هر پيامبری از صلب خود اوست، و[لی] فرزندان من از صلب علی خواهد بود.

مورد دوم:
«مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّمَا أَكْمَلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دِينَكُمْ بِإِمَامَتِهِ فَمَنْ لَمْ يَأْتَمَّ بِهِ وَ بِمَنْ يَقُومُ مَقَامَهُ مِنْ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَ أُولئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ‏ وَ فِي‏ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ* لا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ يُنْظَرُونَ».
ای مردم! به راستی خداوند عزّ و جلّ دين شما را با امامت علی کامل نمود، پس هر کس به او و جانشينان او از فرزندان من از صلب او تا روز قيامت و روز عرض اعمال بر خداوند عزّ و جلّ اقتداء نکند، پس آن ها اعمالشان نابود خواهد شد و در آتش جهنم جاويدان خواهند بود. عذاب از آن کم نخواهد شد و هيچ وقت مهلت داده نخواهند شد.

مورد سوم:
«أَلَا وَ إِنَّ عَلِيّاً هُوَ الْمَوْصُوفُ بِالصَّبْرِ وَ الشُّكْرِ ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ».
آگاه باشيد، همانا علی موصوف به شکيبايی و شکرگزاری است، سپس بعد از او فرزندان من از صلب او.

مورد چهارم:
«مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الْمُسْتَقِيمُ الَّذِي أَمَرَكُمْ بِاتِّبَاعِهِ ثُمَّ عَلِيٌّ مِنْ بَعْدِي ثُمَّ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةٌ يَهْدُونَ إِلَى الْحَقِ‏ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ‏ ثُمَّ قَرَأَ- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‏ إِلَى آخِرِهَا وَ قَالَ فِيَّ نَزَلَتْ وَ فِيهِمْ نَزَلَتْ وَ لَهُمْ عَمَّتْ وَ إِيَّاهُمْ خُصَّتْ».
ای مردم! من صراط مستقيم خدايم که شما را به دنباله روی از آن امر نمود. پس از من، علی علیه السلام صراط مستقيم است و سپس فرزندان من از صلب او پيشوايانی هستند که به سمت حقّ هدايت می کنند و به حقّ داوری می نمايند.

مورد پنجم:
در هنگام اقرار گرفتن از همه ی مسلمان ها پيامبر صلی الله علیه واله به مردم اين چنين می فرمايند:
«وَ قَدْ أَمَرَنِيَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ آخُذَ مِنْ أَلْسِنَتِكُمُ الْإِقْرَارَ بِمَا عَقَدْتُ لِعَلِيٍّ مِنْ إِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ جَاءَ بَعْدَهُ مِنَ الْأَئِمَّةِ مِنِّي وَ مِنْهُ عَلَى مَا أَعْلَمْتُكُمْ أَنَّ ذُرِّيَّتِي مِنْ صُلْبِهِ فَقُولُوا بِأَجْمَعِكُمْ إِنَّا سَامِعُونَ مُطِيعُونَ رَاضُونَ مُنْقَادُونَ لِمَا بَلَّغْتَ عَنْ رَبِّنَا وَ رَبِّكَ فِي أَمْرِ عَلِيٍّ وَ أَمْرِ وُلْدِهِ مِنْ صُلْبِهِ مِنَ الْأَئِمَّةِ نُبَايِعُكَ عَلَى ذَلِكَ بِقُلُوبِنَا وَ أَنْفُسِنَا وَ أَلْسِنَتِنَا وَ أَيْدِينَا....».
و خداوند مرا مأمور فرموده تا از شما در باره امارت على بن أبى طالب و امامان پس از او كه همه از صلب من و اويند اقرار زبانى بگيرم، پس همگى بگوييد: «گفته‏هايت را شنيديم و به نصب على بن أبى طالب و فرزندان صلبى او به امارت مسلمين راضى و فرمانبرداريم، و با تو در اين باره با قلبها و جان و زبان و دستهايمان بيعت مى‏كنيم.

ادامه دارد....

برگرفته از کتاب شرح موضوعی خطبه غدیر (محمدرضا شریفی)