راستگويي:

در اين باره از اميرمومنان علي (عليه السلام) نقل شده است كه فرمود:

«اَلصِّدقُ عِزٌّ و َالجَهلُ ذُلٌّ»
راستى عزّت است و نادانى ذلّت. (1)

فروبردن خشم:

«كظم غيظ» كه يكي از دستورات خداوند است نيز موجب عزّت مي شود. امام صادق (عليه السلام) فرمودند:

«ما مِن عَبدٍ كَظَمَ غَيظا إِلاّ زادَهُ اللّه  عَزَّ وَ جَلَّ عِزّا فِى الدُّنيا و َالآخِرَةِ»
هيچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر اين كه خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنيا و آخرت افزود. (2)

عفو و بخشش از ديگران:

گذشت از خطاها و ظلم ديگران يكي از مهمترين مكارم اخلاقي مي باشد و خداوند متعال در چندين مورد بدان امر فرموده است. رسول اكرم (صلى الله عليه و آله) فرمودند:

«مَن عَفا عَن مَظلَمَةٍ أَبدَلَهُ اللّه بِها عِزّا فِى الدُّنيا وَ الآخِرَةِ» (3)
هر كس از ظلمى كه در حقّ او شده گذشت كند، خداوند به جاى آن در دنيا و آخرت به او عزّت مى بخشد.

حاصل اينكه هر عملي كه مصداق طاعت خداوند باشد، موجب سربلندي مومن مي شود.

قاعده ديگري كه از كلام معصومين (عليهم السلام) به دست مي آيد، "پيروي از حقّ" است كه در مقابل آن  "پشت كردن به حقّ" مي باشد؛ اولي موجب سربلندي و دومي سبب سرافكندي انسان مي شوند.

امام حسن عسكري (علِيه السلام) فرمودند:

«ما تَرَكَ الحَقَّ عَزيزٌ إِلاّ ذَلَّ و َلا أَخَذ َبِهِ ذَليلٌ إِلاّ عَزَّ» (4)
هيچ عزيزى حق را ترك نكرد، مگر اين كه ذليل شد و هيچ ذليلى به حق عمل نكرد مگر اين كه عزيز شد.

پذيرش حقّ هرچند مشكل است، ولي چون دارويي تلخ موجب سلامت و عزّت انسان مي شود، اميرمومنان علي (عليه السلام) فرمودند:

«إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيلٌ مَرِي‏ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِيفٌ وَبِي‏ء» (5)
به راستي حقّ سنگين و تلخ است، و باطل سبك و آسان (همگاني) است.

در روايت ديگر از حضرت آمده است:

«مَن يَطلُبُ العِزَّ بِغَيرِ حَقٍّ يَذِلُّ وَ مَن عانَدَ الحَقُّ لَزِمَهُ الوَهنُ» (6)
هر كس از غير حقّ جوياي عزّت شود، به ذلّت در افتد و هر كس با حقّ عناد ورزد خوار گردد.

هركس بخواهد از محور حقّ خارج شود، هيچ گاه به عزّت نخواهد رسيد، باز از ايشان نقل شده است:

«مَنْ صَارَعَ الْحَقَّ صَرَعَه‏» (7)
هر كس با حقّ درافتاد ورافتاد.

پي نوشت ها:

1. كافي(ط-الاسلاميه) ج 1 ، ص 26 ، ح 29 - تحف العقول ص 356
2. كافى (ط-الاسلاميه) ج2، ص110، ح5
3. امالى (طوسى) ص 182 ، ح 306
4. تحف العقول ص 489 - بحارالأنوار (ط-بيروت) ج 75 ، ص 374
5. نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 542 حكمت: 376
6. تحف العقول ص 95
7. نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 548، حكمت 408