دانشنامه غدير
يكى از چشم اندازهاى غديرستان آماده نمودن دانشنامه جامع الفبايى غدير بوده، كه عموم مردم و محققان بتوانند با رجوع به آن از انواع موضوعات مرتبط با غدير بر اساس جستجوى واژگانى محض استفاده نمايند. تا با عرضه این اثر گرانبها بزرگترين مجموعه علمى غدير در سطح جهانى خود را نشان داد. براى آماده سازى چنين اثر عظيمى 5 مرحله زير طى شده است:
الف . ايده دانشنامه غدير
دانشنامه غدير در سال 1392 ش - 1435 ق توسط مؤلف كتاب حاضر )محمد رضا شريفى( طراحى و تأليف و تدوين آن با همه هزينههاى جانبى توسط شخص ايشان آغاز شد. پس از برگزارى جلسات مشاوره با اهل فن و مؤلفين و محققان و استفاده از نظريات ايشان طرح جامع دانشنامه غدير آماده و كار آن آغاز شد.
ايده »دانشنامه غدير« با نگاه به كلام بلند رسول خداصلى الله عليه وآله است، كه در خطبه غدير با كلمه »الغائب« گستره مخاطبين آن را به عدد همه انسانها اعلام كرد، يعنى هر كس كه از غدير غائب باشد حتى اگر مسلمان نباشد. پس بايد به فكر راههايى بود كه همه انسانها با آسانترين شيوه و سريعترين زمان دسترسى به همه معارف غدير پيدا كنند.
بايد گفت: راه هزار و چهارصد ساله غدير در پانزدهمين قرن خود دانشنامهاى مىطلبد، تا سوار بر واژهها اقيانوس غدير را تا دورترين كرانههايش بپيمايد و از ژرفاى آن مرواريدهاى اعتقاد را استخراج نمايد.
ب . مخاطب دانشنامه غدير
واقعه غدير اگرچه ماجرايى براى اعلان »ولايت دوازده امامعليهم السلام« است، اما بهانهاى بوده تا خاتم الانبياءصلى الله عليه وآله در آخرين فرصتهاى عمرش همه آنچه از راه اسلام تا قيامت مانده را ترسيم فرمايد، و ره توشه لازم را براى اين مسير طولانى پيش بينى فرمايد. اين است كه در جاى جاى اين واقعه مسائل متعددى از معارف اسلام مطرح شده و پايههاى اعتقادى بيان گرديده و راهكارهاى زندگى بشر ترسيم شده است.
بنابراين تدوين دانشنامه غدير براى استخراج همه آن چيزى است كه مىتوان از اين آخرين يادگار رسول اللَّهصلى الله عليه وآله براى دنيا و آخرت انسانها به دست آورد و راه سعادت را بر اساس غدير برايشان هموار كرد.
ج . اهداف دانشنامه غدير
امروز پديدهاى به نام »دانشنامه غدير« در فرهنگ تشيع به معناى اتمام حجت غدير بر همگان است، و بدان معناست كه دسترسى به غدير به همين آسانى بوده، و فرمانِ »حاضران به غايبان برسانند« به احسن وجه انجام گرفته است.
كيفيت تدوين دانشنامه بر اساس اين تفكر است كه هر كس با هر انگيزهاى بر سر سفره غدير بيايد دست خالى برنمىگردد و توشهاى نصيبش مىشود، و هر كس با هر سؤالى بر در خانه غدير آيد بىپاسخ برنمىگردد؛ و هر كس از مرد و زن در هر سن و سالى با غدير كار داشته باشد بر سر سفره غدير از او پذيرايى مىشود، و همه امكانات غدير در اختيارش قرار مىگيرد، تا روح و جانش را از چشمه آن غسلى مىدهد، و فكر و عقلش را از معارف آن سرشار مىنمايد، و قلب و خونش را از محبت غدير سرريز مىكند.
با اذعان به اينكه يك مطلب را مىتوان از پنجرههاى مختلفى وارد شد و از هر نگاه يك نتيجه فكرى گرفت، ما هر قطعه از واقعه غدير را با دقت واكاوى كردهايم و هر موضوعى از آن قابل استخراج بوده به دست آوردهايم و براى هر كدام چراغ راهنمايى از واژگان گذاشتهايم. در واقع پيدا كردن واژههاى كليدى را انجام دادهايم تا بر سر سفره غدير در بهشت ولايت، فقط يك اراده كافى باشد تا شما كلمهاى را در نظر آوريد و از خود بپرسيد: آيا در اين باره هم در غدير خبرى هست؟! آنگاه سراغ همان واژه در دانشنامه برويد و در كمتر از يك دقيقه به مقصود خود برسيد.
د . فوائد استفاده از دانشنامه غدير
ايده كلى در طرح دانشنامه غدير بر اساس ورود و دستيابى به يك مطلب از دريچههاى مختلف است، كه ابعاد و فوايد اين طرح را از 6 نگاه مىتوان ارزيابى كرد:
1 . ورود به يك مفهوم از راه چند واژه
وقتى كاربر مطلبى را اجمالاً مىداند ولى نمىداند آن را بايد در كجاى غدير جستجو كند، با دقت و استخراج چند واژه از آن مطلب يا داستان، به ترتيب الفبايى در دانشنامه جستجو مىكند و آن را پيدا مىكند. اگر واژه انتخابى به نتيجه نرسيد مىتواند از واژههاى ديگرى كه در آن مطالب قابل جستجو است استفاده كند.
2 . ورود به يك واژه با مشتقات مختلف
در جستجوى يك واژه اگر يكى از مشتقات مورد نظر آن در جستجو به نتيجه نرسيد مىتوان از طريق مشتقات ديگر آن را جستجو كرد.
3 . ورود به يك واژه و يافتن واژههاى جديد از آن
وقتى كاربر از طريق يك واژه به هدف خود دست پيدا مىكند، از مطالبى كه در آنجا مىبيند مىتواند واژههاى جديدى را استخراج كند و به جستجوى خود ادامه دهد تا به مطالب جديدى دست پيدا كند.
4 . ايجاد سؤالات جديد با يافتن مطالب يك واژه
وقتى از طريق واژهاى به مطالبى مىرسيم با مطالعه آن مطلب مىتوانيم سؤالاتى مطرح كنيم، و با كمك آن سؤالات واژههايى را آماده كنيم و طبق آنها به جستجو ادامه دهيم.
5 . ورود به غدير با واژههاى پيشنهادى
اين دانشنامه ورود به غدير با واژههاى احتمالى را ممكن مىسازد كه از طرف كاربر پيشنهاد شود، حتى اگر ارتباطى با غدير در آن ديده نشود؛ بدين معنى كه اگر كسى هيچ سابقهاى با واقعه غدير ندارد تا واژه نزديكى را براى جستجو درباره آن پيدا كند و يا با فن واژه يابى آشنايى ندارد، مىتواند واژهاى بدون ارتباط را در نظر بگيرد و سپس در دانشنامه آن را جستجو كند تا شايد مطلبى راجع به غدير در آن پيدا كند.
6 . نتيجه گيرىهاى آمارى درباره غدير
با استفاده از اين دانشنامه مىتوان كارهاى آمارى دقيق درباره غدير و حتى غير غدير انجام داد، بدين معنى كه دانشنامه با ورود به همه موضوعات مرتبط با غدير مطالب هر كدام را در اختيار كاربر گذاشته است. بر اساس اين مطالب مىتوان دسته بندىهاى جديدى آماده كرد و آمارهاى جديدى به دست آورد، و دريچههاى جديدى فراتر از دانشنامه به سوى معارف غدير باز كرد، كه از هر كدام پنجرههاى جديد و بىانتهايى از معارف غدير باز مىشود.
ه . مراحل آماده سازى دانشنامه غدير
راه طى شده براى آماده سازى جامعترين دانشنامه غدير سابقه بيست ساله دارد، كه در 3 قسمت به تشريح آن مىپردازيم:
1 . استفاده از زحمات 20 ساله غديرى
از آنجا كه جناب حجة الاسلام و المسلمين استاد حاج شيخ محمد باقر انصارى دامت افاضاته، طى بيش از دو دهه تحقيق درباره غدير، تأليفات متعدد در جوانب مختلف آن داشتهاند، و كتابهاى ايشان در ابعاد مختلف موضوع غدير شامل و جامع و طبق ادبيات روز است، و همه مستند بوده و آدرس هر مطلبى در ذيل آن آمده است، دانشنامه با استفاده از كتابهاى ايشان مىتوانست مسير طولانى كه براى تحقيق در پيش داشت بر سر اين سفره آماده بسيار سريع طى كند. لذا با پيشنهاد و اجازه و نظارت مستقيم ايشان بر كار دانشنامه، كه از دير زمانى جزء دغدغهها و آرزوهاى ايشان نيز بوده، منبع اصلى اين تدوين و تأليف را كتابهاى ايشان قرار داديم، كه مطالب ديگرى از مؤلفين ديگر نيز در ادامه كار افزوده شد. بر اين اساس آدرس كتابهاى ايشان به اضافه منبع اصلى در ذيل هر مطلب آمده است.
2 . شيوه كلى تدوين دانشنامه غدير
شيوه تدوين و فوايد و نتايج اين دانشنامه، بر اساس يك كارشناسى چند ساله شكل گرفته، كه طى 3 عنوان به شرح آن مىپردازيم:
الف . سبك انواع دانشنامههاى شيعى و اسلامى و مذهبى و غير دينى مطالعه شده، و شيوه حاضر از بين همه آنها براى موضوع غدير مناسب تشخيص داده شد.
ب . با كارشناسان و سابقه داران فن تأليف و آشنايان با دانشنامههاى جهان - كه با معارف غدير سر و كار داشتند - مشورتهاى متعددى صورت گرفت و از مجموع آنها شيوه اين دانشنامه نتيجه گيرى شد.
ج . با در نظر گرفتن محتواى غدير از يك سو، و نياز و روحيات مخاطبين غدير از سوى ديگر، اين سبك خاص انتخاب شد؛ كه تفاوتها و اصلاحاتى نسبت به برخى دانشنامهها دارد.
3 . روش تأليف دانشنامه غدير
شيوه نامه تدوين و تأليف دانشنامه غدير بر اساس 3 اصل زير تنظيم شده است:
الف . مطالب دانشنامه فقط بر اساس واژهها و به صورت الفبايى چينش شده است.
ب . در هر واژه مطالب زير مجموعه آن هم به ترتيب الفبا چينش شدهاند. در مواردى كه عنوان فرعى نيز زير مجموعه داشته، باز هم عناوين جزئىتر براى تفكيك مطالب به كار رفته، كه هر يك با قلم خاص و علامت دائره تفكيك شده است. برخى واژهها تقسيمات داخلى دارد، كه در آن موارد ترتيب منطقى مراعات شده و ترتيب الفبايى در نظر گرفته نشده است.
ج . در دانشنامه به كلماتى كه مستقيماً از موضوعات فرعى غدير حساب مىشوند اكتفا نشده است؛ بلكه هر واژهاى كه ارتباطى به غدير داشته آورده شده و ربط آن از نظر زمانى و مكانى و كيفيت ارتباط بيان شده است.
