مذهب غديري شيعه چنانكه گفتيم، عصمت را تنها براي انبياء لازم نمي داند، بلكه جانشينان و پيشوايان آنان نيز از اين مقام برخوردارند؛ چرا كه آن ها قرار است همان مسيري را بپيمايند كه انبياء پيمودند و امر هدايت خلق و تعليم دين را ادامه دهند.
در مقابل، أهل تسنّن عصمت مذكور را نپذيرفته اند و براي عدم پذيرشِ شرطِ عصمت در امام، ادّعاي اجماع كرده اند. (1) آنها نه تنها عصمت امام را لازم نمي شمارند، بلكه حتّي امامت گنهكاران، ظالمان، غاصبان و دزدان را نيز جايز مي دانند.
باقلاني يكي از علماي بزرگ أهل تسنّن مي نويسد: «جمهور سنّيان و اصحاب حديث برآنند كه امام به گناه و ظلم و قتل و غصب و ناديده گرفتن كيفرهاي اسلامي، از امامت خلع نمي شود و شورش بر او واجب نيست». (2)

با اين حال عدّه ي كمي از علماي اهل تسنّن مانند ابن ابي الحديد ـ كه از بزرگان معتزلي است ـ در شرح نهج البلاغه قائل به عصمت عترت (عليهم السلام) شده است. وي از ابومحمد متويه نقل مي كند كه او نيز قائل به عصمت علي (عليه السلام) بوده است. ادلّه ي روايات معلوم مي كند كه او عصمت داشته است و اين امر تنها اختصاص به وي داشته است نه هيچ كس ديگر از صحابه. (3)

لكن افرادي همچون ابن أبي الحديد با اين كه اقرار به عصمت عترت (عليهم السلام) مي كنند، آن را شرط براي امامت و جانشيني نمي دانند.

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»

نگهدارنده و نگهبان شايستگان.

(قسمت هفتم)

فخر رازي قول مذهب حقّه شيعه را (در موضوع عصمت) اين چنين بيان مي كند:

«المَذهَبُ الخَامِسُ: لَا يَجُوزُ عَلَيهِمُ الكَبِيرَةُ وَ لَا الصَّغيرَةِ لَا بِالعَمدِ وَ لَا بِالتَأويلِ وَ لَا بِالسَّهوِ وَ النِّسيَانِ و هَذَا مَذهَبُ الشِّيعَة».
مذهب پنجم اين است كه نه گناه كبيره و نه صغيره، چه عمدًا و چه با تأويل و چه با سهو و فراموشي بر پيامبران راه ندارد و اين مذهب شيعه است. (1)

چنين اختلافي باعث شده است كه آيات متشابهي از قرآن كريم كه در آن ها شبهه ي عدم عصمت انبياء وجود دارد را أهل سنّت آن طور كه مي خواهند، با قضاوتي ظاهري تفسير كنند و تأييدي بر مدّعاي خود قرار دهند. مثلا آيات مربوط به داستان حضرت آدم و حوّا (عليهما السلام) و حضرت يوسف و حتّي آيه اي كه ظاهرا ذنب را در حقّ پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) ثابت مي كند، يعني آيات آغازين از سوره ي مباركه «فتح»:

«إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبيناً - لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ وَ يُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ يَهْدِيَكَ صِراطاً مُسْتَقيماً» (2)
ما تو را پيروزى بخشيديم [چه‏] پيروزى درخشانى! تا خداوند از گناه گذشته و آينده تو درگذرد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهى راست هدايت كند.

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»

نگهدارنده و نگهبان شايستگان.

(قسمت ششم)

مسأله عصمت در سايه غدير:

مسأله عصمت يكي از اعتقادات اساسي ما شيعيان مي باشد. شيخ صدوق (عليه الرحمة) در كتاب گرانقدر «الاعتقادات» مي فرمايد:
«اعتقاد ما درباره انبياء و فرستادگان و امامان و فرشتگان (درود خدا بر ايشان باد) اين است كه آنها معصوم و پاك از هر پليدي هستند و آن ها هيچ گناهي - چه صغير و چه كبير - را مرتكب نمي شوند و در دستورات خدا نافرماني نمي كنند و تنها آنچه به آن مأمور شده اند را انجام مي دهند.
و اعتقاد ما اين است كه آنها از اوائل خلقتشان تا آخر عمرشان متّصف به كمال، تماميّت و علم هستند و در هيچ حالتي از احوالشان داراي نقص و عصيان و ناداني نمي شوند». (1)