بنابراين خداوند به همه ي اشياء عالَم، عالِم است و چيزي از دامنه ي علم او خارج نيست. هر آنچه كه مفهوم «شيء» به آن اطلاق شود در علم او قرار دارد چنانچه در آيه ي شريفه خداوند به ما آگاهي مي دهد:
«... وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَليمٌ» (2)
بدانيد كه خداوند به هر چيزي داناست.
با وجود تعلّق علم خداوند به تمام اشياي عالم، رسول خدا در خطابه ي غدير مواردي را به خصوص ذكر كرده اند:
1. صداهاي پنهان و خفاياي درون انسان ها:
«...مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا تَقُولُونَ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ كُلَّ صَوْتٍ وَ خَافِيَةَ كُلِّ نَفْس ...»
اي گروه مردم! آنچه مي گوييد (را خدا مي داند)، زيرا كه او به هر صدايي داناست و هر پنهانِ در جانها را مي داند.
2. تعداد نفس هاي خلائق:
«... مُحْصِي الْأَنْفَاسِ وَ رَبُّ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ لَا يُشْكِلُ عَلَيْهِ شَيْء ...»
خداوند متعال تعداد نفس ها را مي داند و او پروردگار جنّ و انس است و چيزي بر او پوشيده و مشتبه نمي گردد.
3. رازهاي پنهان و ناپيدا:
«... قَدْ فَهِمَ السَّرَائِرَ وَ عَلِمَ الضَّمَائِرَ وَ لَمْ تَخْفَ عَلَيْهِ الْمَكْنُونَاتُ وَ مَا اشْتَبَهَتْ عَلَيْهِ الْخَفِيَّاتُ لَهُ الْإِحَاطَةُ بِكُلِّ شَيْءٍ ...»
به راستي او رازهاي پنهان را مي داند و از درون هر چيزي آگاه است و پوشيده ها بر او مخفي نمي مانند و ناپيداها بر او مشتبه نمي شوند؛ تنها او به هر چيزي احاطه ي كامل دارد.
در خطبه ي 198 نهج البلاغه اميرمومنان (عليه السلام) به زيبايي درباره ي تعلّقات علم خداوند فرمودند:
«يَعْلَمُ عَجِيجَ الْوُحُوشِ فِى الْفَلَواتِ، وَ مَعاصِىَ الْعِبادِ فِى الْخَلَواتِ، وَاخْتِلافَ النِّينانِ فِى الْبِحارِ الْغامِراتِ، وَ تَلاطُمَ الْماءِ بِالرِّياحِ الْعاصِفاتِ:»
خداوند آواز وحوش را در بيابان ها، و گناهان بندگان را در مكان هاي پنهان، و آمد و شد ماهيان را در درياهاى ژرف و عميق، و تلاطم امواج آب را با وزش تندبادها مى داند و به همه ي آنها آگاه است.
پي نوشت ها:
1. مجمع البحرين، ج 6، ص 121
2. البقرة : 231