فَاحْتَجَّ عَلَيْهِمْ عَلَانِيَةً حِينَ أُعْلِمَ [عَلِمَ] رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَوْتِهِ وَ نُعِيَتْ [نَعَتْ] إِلَيْهِ نَفْسُهُ فَقَالَ فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ يَقُولُ إِذَا فَرَغْتَ مِنْ نُبُوَّتِكَ فَانْصَبْ عَلِيّاً مِنْ بَعْدِكَ وَ عَلِيٌّ وَصِيُّكَ فَأَعْلِمْهُمْ فَضْلَهُ عَلَانِيَةً فَقَالَ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ وَ قَالَ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ كَانَ قَبْلَ ذَلِكَ إِنَّمَا يُرَاوِدُ النَّاسَ بِفَضْلِ عَلِيٍّ بِالتَّعْرِيضِ فَقَالَ أَبْعَثُ رَجُلًا يُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ يُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ لَيْسَ بِفَرَّارٍ يَعْرِضُ وَ قَدْ كَانَ يَبْعَثُ غَيْرَهُ فَيَرْجِعُ يُجَبِّنُ أَصْحَابَهُ وَ يُجَبِّنُونَهُ وَ يَقُولُ إِنَّهُ لَيْسَ مِثْلَ غَيْرِهِ مَنْ رَجَعَ يُجَبِّنُ أَصْحَابَهُ وَ يُجَبِّنُونَهُ وَ قَالَ قَبْلَ ذَلِكَ عَلِيٌّ سَيِّدُ الْمُسْلِمِينَ وَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع عَمُودُ الْإِيمَانِ وَ هُوَ يَضْرِبُ النَّاسَ مِنْ بَعْدِي عَلَى الْحَقِّ وَ عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ مَا زَالَ عَلِيٌّ فَالْحَقُّ مَعَهُ فَكَانَ حَقُّهُ الْوَصِيَّةَ الَّتِي جَعَلَتْ لَهُ الِاسْمَ الْأَكْبَرَ وَ مِيرَاثَ الْعِلْم.
امام محمد باقر (عليه السلام) فرمود: رسول خدا (صلي الله عليه و آله) پيوسته در فضل وصيّ خود براي آنان حديث مي فرمود، تا اين كه اين آيه بر ايشان نازل شد. پس چون رسول خدا (صلي الله عليه و آله) به وفات خويش آگاه شد، و خبر جان دادنشان به ايشان رسيد، آشكارا در اين باره نزد آنان حجّت آورد و فرمود: «پس هرگاه فراغت يافتي، سخت بكوش (و يا نصب كن)». مي فرمايد: پس هرگاه از پيامبري ات فراغت يافتي، حضرت علي (عليه السلام) را پس از خود منصوب كن؛ او وصيّ توست، پس آشكارا آنان را از برتري او آگاه ساز.
سپس فرمود: «هر كه من مولاي اويم، اين علي مولاي اوست. خداوندا! دوست بدار هر كه او را دوست مي دارد و دشمن بدار هر كه او را دشمن مي دارد و ياري كن هر كه او را ياري مي كند و خوار كن هر كه او را خوار مي كند».
سپس سه مرتبه اين سخن باز فرمود. حال آن كه پيش از آن رسول خدا (صلي الله عليه و آله) از برتري حضرت علي (عليه السلام) با مردم به كنايه سخن مي گفت و (مثلا در جنگ خيبر) مي فرمود: كسي را روانه (جنگ) خواهم كرد كه خدا و رسولش را دوست مي دارد و خدا و رسولش هم او را دوست دارند و [در موقع كارزار] اهل فرار نيست. و اين در وقتي بود كه هرگاه كسي غير از حضرت علي (عليه السلام) (يعني ابوبكر و عمر) را روانه مي كرد، بازمي گشت در حالي كه يارانش را ترسو خوانده بود و يارانش نيز او را ترسو خوانده بودند. سپس مي فرمود: او همچون ديگري نيست كه بازگردد و حال آن كه يارانش را ترسو بخواند و يارانش هم او را ترسو خوانند. و پيش از اين مي فرمود: علي (عليه السلام) سرور مسلمانان است، و مي فرمود: علي بن أبي طالب (عليه السلام) ستون ايمان است و اوست كه پس از من، مردمان را به راه حق در مي آورد و تا زماني كه برجاست با حق است و حق با اوست.
از اين رو وصايتي كه اسم اكبر و ميراث علم را براي حضرت علي (عليه السلام) قرار داد، حقّ او بود.
تفسير فرات الكوفي، ص: 574
2- الْبَاقِرُ وَ الصَّادِقُ ع فِي قَوْلِهِ تَعَالَى أَ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ أَ لَمْ نُعْلِمْكَ مَنْ وَصِيُّكَ فَجَعَلْنَاهُ نَاصِرَكَ وَ مُذِلَّ عَدُوِّكَ الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ وَ أَخْرَجَ مِنْهُ سُلَالَةَ الْأَنْبِيَاءِ الَّذِينَ يَهْتَدُونَ وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ فَلَا أُذْكَرُ إِلَّا ذُكِرْتَ مَعِي فَإِذا فَرَغْتَ مِنْ دُنْيَاكَ فَانْصَبْ عَلِيّاً لِلْوَلَايَةِ تَهْتَدِي بِهِ الْفِرْقَةُ
امام باقر و امام صادق (عليهما السلام) در تفسير سوره انشراح فرمودند: «أ لَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ» يعني آيا به تو خبر نداديم كه وصيّ تو كيست و سپس او را ياورت و خواركننده ي دشمنانت قرار نداديم؟ «الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ» آن دشمني كه [چون بار سنگيني] كمر تو را شكست. و [بدان] وصيّ تو كسيست كه نسل انبياء از او متولد مي شوند، هماناني كه [از سوي خدا] هدايت يافته اند. «وَ رَفَعْنا لَكَ ذِكْرَكَ» يعني هرجا منِ خدا نامم برده مي شود، نام تو نيز همراه من ياد مي گردد. «فَإِذا فَرَغْتَ » پس هرگاه از دنيايت فارغ شدي (و از دنيا رفتي)، «فَانْصَبْ» پس عليّ را براي ولايت و سرپرستي مومنان منصوب كن تا با او از تفرقه ها و اختلافات هدايت شوند.