كيفيت جمع آورى بودجه هاى لازم براى تبليغ غدير و سپس مواظبت بر صرف دقيق اموال و هزينه كردن متناسب با موقعيت هاى لازم ابلاغ غدير، از وظايف مهم غديريان به عنوان امانت داران صاحب غدير و مؤتمنان غديريان است. در واقع غديريان اموالشان را به نيت صاحب غدير در اختيار مديران اجرايى برنامه هاى غدير قرار مى دهند، و انتظار دارند تا حد امكان به گونه اى صرف غدير شود كه مورد رضاى صاحب غدير باشد.
صرف اموال در راه غدير را از ۳ زاويه بايد مورد دقت قرار دهيم: يكى چرايى آن و ديگرى كيفيت آن، كه در اين قسمت به آنها مى پردازيم.
الف. چرا بايد براى غدير هزينه كنيم؟
بزرگداشت امورى كه در سرنوشت هر ملتى اثر فوق العاده داشته، بين همه ملت ها و اقوام و اديان شيوه اى مقبول و طبيعى است، و نتايج آن روزهاى به يادماندنى را بين مردم زنده نگه مى دارد. براى هضم و درك دقيق اين مطلب اشاره به ۴ نكته ضرورى مى نمايد:
۱. هزينه براى بزرگداشت روزهاى مهم دين ما
در دين ما روزهاى تاريخ ساز و اثر گذارى وجود دارد كه نه تنها به عنوان دينمان بايد آنها را زنده بداريم، كه از سوى صاحب دين دستور خاص به احياى آن داده شده است. با بزرگداشت روزهايى مانند غدير و فطر و قربان، و ايام ولادت و شهادت معصومين عليهم السلام به خصوص عاشورا و نيمه شعبان و مناسبت هاى ديگرى كه بازگشت آنها به تعظيم و تكريم دينمان است، مانند روز فتح خيبر و يا پيروزى در جنگ جمل و روز مرگ دشمنان دين كه همه اين ها با نمادهاى شادى يا عزا يادآور روزهايى است كه در دين ما وقايع خاص مؤثر در هدايت مردم اتفاق افتاده است.
طبيعى است كه اين بزرگداشت ها هزينه دارد و بودجه اى مى طلبد تا به احسن وجه و به صورت تأثير گذار برگزار شود، و براى بقاى ابعاد مختلف دين بايد با جان و دل آن بودجه ها آماده شود و در آن راه خرج شود. در واقع اگر دين تا امروز باقى مانده و دايره پيروان آن گسترده تر شده، در سايه همين برنامه هاست كه بازگشت همه آنها به تبليغ دين است.
۲. صرف اموال براى بزرگترين يادواره دينى
اگر موضوعات و وقايع مرتبط با دين را درجه بندى كنيم تا بزرگداشت هر يك بر اساس اهميت آنها باشد، شكى نيست كه غدير و ولايت در رأس همه آنها قرار دارد و بايد بيش از بقيه مسائل در احياى آن تلاش كرد، همان گونه كه خداوند درباره غدير چنين تبليغ كرده است. امام باقرعليه السلام مى فرمايد:
لَم يُنادِ بِشَىءٍ مِثلَ ما نودِىَ بِالوِلايَةِ يَومَ الغَديرِ.
هيچ حكمى مانند ولايت در روز غدير اعلام نشده است.(كافى : ج ۲ ص ۲۱)
امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
اسلام بر پنج پايه بنا نهاده شده است: برپايى نماز، پرداخت زكات، حج خانه خدا، روزه ماه رمضان و ولايت ما اهل بيت عليهم السلام.
خداوند در چهار ركن اولى مواردى از رخصت گذاشته كه آن عمل انجام نشود:هر كس مال نداشته باشد زكاتى بر او نيست. هر كس مال نداشته باشد حج بر او واجب نيست. هر كس مريض باشد نماز را نشسته مى خواند، و در ماه رمضان اجازه خوردن دارد. اما ولايت در حال صحت و مرض، داشتن يا نداشتن مال لازم است (و قابل ترك يا تخفيف نيست)! (بحار الانوار: ج ۶۵ص ۳۷۶)
امام كاظم عليه السلام مى فرمايد: «ولايت على عليه السلام در همه كتاب هاى پيامبران نوشته شده است».(بصائر الدرجات: ص ۷۲) پيامبرصلى الله عليه وآله مى فرمايد:
خداوند عزوجل از هيچ بنده اى عملى از واجباتش را قبول نمى كند مگر با ولايت على عليه السلام. هر كس ولايت او را پذيرفته باشد بقيه واجبات او قبول مى شود، و هر كس ولايت او را قبول نكرده باشد خداوند هيچ چيز را از او قبول نمى كند و جاى او جهنم است كه بد پايانى است.(مستدرك الوسائل: ج ۱ ص ۱۷۶)
اگر اين ابعاد اهميت غدير در دين را به دستور اكيد پيامبرصلى الله عليه وآله درباره تبليغ غدير اضافه كنيم كه فرموده: «فَليُبَلِّغِ الحاضِرُ الغائِبَ»؛ به اين نتيجه خواهيم رسيد كه غدير و ولايت هم ذاتاً در رتبه اى هستند كه تبليغ آن ارزش همه گونه هزينه كردن را دارد، و هم دستور خاص درباره تبليغ آن وجود دارد. اگر ما براى ترغيب مردم به نماز و روزه و زكات و حج و امثال آن بايد هزينه كنيم، براى تشويق مردم به سوى غدير بيش از آنها بايد اموال را صرف نماييم.
۳. دستور صرف اموال براى غدير
اضافه بر دستور بزرگداشت و احياى غدير به طور كلى، دستورات خاصى براى صرف اموال در راه غدير از معصومين عليهم السلام وارد شده؛ كه نشانگر تأكيد بر اجراى اين مهم درباره غدير است. اميرالمؤمنين عليه السلام در ۲ فراز از خطبه غديريه مى فرمايد:
الف . عودوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ بَعدَ انْقِضاءِ مَجمَعِكُم ... بِالبِرِّ بِاِخوانِكُم:
وقتى از اين اجتماعتان برگشتيد ... به برادران خود احسان كنيد.(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹ )
ب . هِبوا ِلاِخوانِكُم ... مِن فَضلِهِ بِالجُهدِ مِن جودِكُم، وَ بِما تَنالُهُ القُدرَةُ مِنِ اسْتِطاعَتِكُم.(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹ )
به برادرانتان ببخشيد از فضل خدا در نهايت درجه سخاوتتان و به اندازهاى كه قدرت مالى شما اجازه مى دهد.
امام رضاعليه السلام مى فرمايد: «اَفضِل عَلى اِخوانِكَ فى هذَا اليَومِ»: در اين روز به برادرانت خير برسان».(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۹)
اين تأكيد آنگاه شديدتر مى شود كه حضرت در تشويق به صرف اموال، ثواب مضاعف آن را چنين توصيف مى فرمايد:
الف . البِرُّ فيهِ يُثمِرُ المالَ وَ يَزيدُ فِى العُمرِ:
احسان در اين روز مال را رشد مى دهد و عمر را زياد مى كند.(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹)
ب . الدِّرهَمُ فيهِ بِمِائَتَى اَلفِ دِرهَمٍ وَ المَزيدُ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.
صرف هر درهم در عيد غدير معادل دويست هزار درهم است، و بيش از آن هم از طرف خدا هست.
۴. دستور صرف اموال براى جهات مختلف غدير
اضافه بر دستور بزرگداشت و احياى غدير، و دستورات كلى كه براى صرف اموال در راه غدير از معصومين عليهم السلام وارد شده؛ دستوراتى هم با ذكر موارد خاص غدير آمده است. اين اوامر در جهات مختلف غدير ديده مى شود كه شامل هزينه هاى تبليغ لسانى يا مكتوب غدير، و سفرهاى زيارتى و غير آن براى غدير، و اطعام و هدايا به نام آن مى شود. اين دستورات اقتصادى غدير را طى ۵ عنوان مى آوريم:
الف. صرف اموال براى تزيين روز غدير
وقتى كسى ظاهر خود را و يا خانه يا محل كار را تزيين مى كند شكى نيست كه نياز به هزينه اضافى دارد. مى بينيم به ما دستور داده اند در روز غدير اموالتان را خرج آراستن خود و محيط اطرافمان نماييم. اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد:
غدير روزِ زينت كردن است. هر كس خود را براى روز عيد غدير زينت كند خداوند گناهان او را مى آمرزد، و ملائكه اى به سوى او مى فرستد كه براى او حسنات بنويسند و تا سال آينده درجات او را بالا ببرند. 1 (اقبال الاعمال: ج ۲ ص ۲۶۲ )
امام رضاعليه السلام عملاً اقدام به زينت در روز غدير فرمود، حتى پوشش خادمين منزل را جديد كرد و خود نيز لباس فوق العاده اى غير آنچه هر روز مى پوشيد بر تن كرد. اضافه بر آن براى دوستانش و خانواده هايشان لباس و كفش و حتى انگشتر فرستاد تا خود را تزيين كنند(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲)
ب. صرف اموال براى هداياى غدير
كادو خريدن و هديه دادن نياز به كنار گذاشتن اموالى دارد كه صرف اين هدف شود. درباره روز غدير به ما دستور داده اند گذشته از هزينه هاى شخصى عيد، پرونده اى براى هديه هاى اين روز باز كنيم تا جايى كه امام رضاعليه السلام روز غدير را «يَومَ الحِباءِ وَ العَطيَّةِ» يعنى «روز بخشش و هديه» ناميده است.( اقبال الاعمال: ج ۲ ص ۲۶۱ ) ميرالمؤمنين عليه السلام دستور به هديه داده مى فرمايد:
تَهانَؤوا نِعمَةَ اللَّهِ كَما هَنَّأَكُمُ اللَّهُ بِالثَّوابِ فيهِ عَلى اَضعافِ الاَعيادِ قَبلَهُ وَ بَعدَهُ، اِلاّ فى مِثلِهِ.
در اين روز نعمت هاى خدا را به يكديگر هديه دهيد، همان طور كه خداوند ثواب را به شما هديه داده، چندين برابر اعيادِ قبل و بعد از آن مگر در غدير بعدى!(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۷- ۱۱۸)
در مقام عمل هم امامان عليهم السلام در روز غدير هديه مى دادند. امام مجتبى عليه السلام در كوفه مردم را به جشن غدير در خانه اش دعوت مى كند، و هنگام بدرقه مهمانان هدايايى براى خانواده هاى آنان تقديم مى نمايد.(بحار الانوار : ج ۹۴ص ۱۱۸) همچنين امام رضاعليه السلام در مهمانى افطار روز غدير هدايايى به منازل مدعوين براى خانواده هاى آنان مى فرستد.( بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲)
ج. صرف اموال براى اطعام غدير
غذا دادن به نام عيد غدير و به عنوان سرور شادى بر نعمت ولايت، نياز به هزينه كردن و كنار گذاشتن بودجه آن دارد. درباره اطعام اين روز تأكيدات و ثواب هاى عجيبى از معصومين عليهم السلام وارد شده كه تشويق به صرف اموال در راه آن مى نمايد. پيامبرصلى الله عليه وآله مى فرمايد:
يَومُ غَديرِ خُمٍّ اَفضَلُ اَعيادِ اُمَّتى ... وَ اِنَّهُ لَيَومُ صيامٍ وَ قيامٍ وَ اِطعامٍ.( اقبال الاعمال: ج ۲ص ۲۶۴)
روز غدير خم بالاترين عيد امت من است ... اين عيد روز روزه و نماز و اطعام است.
امام رضاعليه السلام مى فرمايد: «هر كس در روز غدير به مؤمنى غذا دهد مانند كسى است كه همه انبيا و صديقين را غذا داده است».(اقبال الاعمال: ج ۲ص ۲۶۲) امام صادق عليه السلام نيز مى فرمايد: «هر كس در عيد غدير افطار مؤمنى را بدهد به هر تعداد از مؤمنين كه افطارى دهد براى او ثواب غذا دادن و آب دادن به همان عدد از پيامبران و صديقين و شهداء و صالحين در حرم خداوند خواهد بود».(اقبال الاعمال: ج ۲ص ۲۸۳)
اميرالمؤمنين عليه السلام در خطبه غديريه مى فرمايد:
هر كس در غروب عيد غدير مؤمنى را افطار دهد مانند كسى است يك ميليون نبى و صديق و شهيد را افطار داده باشد. پس چگونه است كسى كه افطار چند نفر از مردان و زنان مؤمن را بر عهده بگيرد. من ضامنم نزد خداوند كه از كفر و فقر در امان باشد.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۷ - ۱۱۸)
در سيره عملى معصومين عليهم السلام نيز سنت اطعام روز غدير را مىبينيم. امام حسن عليه السلام براى نهار و اطعام روز عيد غدير دعوت عمومى فرمود، بدون آنكه فقط فقرا را دعوت كند و يا بين ثروتمندان و فقرا تفاوتى قائل شود.(بحار الانوار : ج ۹۴ص ۱۱۸) امام رضاعليه السلام نيز در روز غدير جماعتى از دوستان خاص خود را كه براى ملاقات آمده بودند و روزه بودند، براى افطار نگه داشت و از آنان پذيرايى فرمود.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲)
د. صرف اموال براى توسعه بر خانواده
يكى ديگر از موارد صرف اموال كه به طور خاص در غدير دستور داده شده توسعه در محيط خانواده در نيازهاى مختلفى است كه براى آن فرض مى شود، اعم از خريد خانه جديد يا لوازم منزل يا زينت آلات براى همسر و دختران، يا سفر تفريحى يا لباس هاى جديد يا غذاهاى مفصل بيش از روزهاى عادى، و يا هدايايى به عنوان غدير، و يا هر چيز ديگرى كه با تهيه آن اهل خانه خوشحال مى شوند.
اميرالمؤمنين عليه السلام در خطبه غديريه فرمود: «عودوا رَحِمَكُمُ اللَّهُ بَعدَ انْقِضاءِ مَجمَعِكُم بِالتّوسِعَةِ عَلى عيالِكُم»: «وقتى از اين اجتماعتان (براى عيد غدير) برگشتيد بر خانواده خود توسعه دهيد».(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹) امام صادق عليه السلام فرمود: «سزاوار است مَردِ خانه در روز غدير بر خانوده اش توسعه دهد».( بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲) امام رضاعليه السلام فرمود: «هر كس در اين روز بر عيالش و بر خودش وسعت دهد خداوند مالش را زياد مى كند».(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۲۳)
اميرالمؤمنين عليه السلام هر كس را به اندازه قدرتش موظف بر توسعه بر عيال نموده است. گويا تأكيد دارد كه اگر كسى قدرت مالى زيادى ندارد، در روز غدير با تغيير كوچكى در محيط خانه اش در اين توسعه بر عيال شركت كند.(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ ص ۲۰۹) امام رضاعليه السلام در ترغيب به مسئله خانواده در غدير مى فرمايد: «غدير روزى است كه خداوند به هر كس كه بر عيالش توسعه دهد زياده مى دهد و او را از آتش آزاد مى نمايد».(اقبال الاعمال: ج ۲ ص ۲۶۱ )
وقتى مُبلّغ اعظم غدير مى فرمايد: «فَليُبَلِّغِ ... الوالِدُ الوَلَدَ اِلى يَومِ القيامَةِ»، دقيقاً همين دستور العمل ها را نشانه مى رود كه بايد در غدير توسط پدرها تحولى در فضاى خانه و خانواده به نام ولايت على عليه السلام ايجاد شود و براى اهل خانه حلول هر ساله غدير محسوس باشد.
جالب تر آن است كه به ما آموخته اند نه تنها به فكر خانواده خود باشيم، كه اگر ديگران در غدير به فكر تغييرى در خانه هاى خود نيستند يا حوصله آن را ندارند يا وقتشان اجازه نمى دهد، ما پيشقدم شويم و منازل آنان را با هدايايى كه مى فرستيم پر از نام غدير نماييم!! اين شيوه اى بود كه امام مجتبى و امام هشتم عليهما السلام در روز غدير عملى كردند. حضرت مجتبى عليه السلام هنگام خداحافظى با مهمانان غدير هدايايى براى خانواده هاى آنان تقديم مى كرد.(بحار الانوار : ج ۹۴ص ۱۱۸) امام رضاعليه السلام براى خانواده هاى مهمانانى به عنوان غدير در خانه اش جمع شده بودند، توسط پيك بسته هاى هديه را فرستاد.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲)
ه . صرف اموال براى زيارت
چه مناسبتى بالاتر از عيد غدير وجود دارد كه بتوان در آن صاحب مقام ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام را زيارت كرد؟ بايد هزينه كرد و اموال را خرج كرد و بار سفر بست و براى عيد عَلَوى رهسپار نجف شد. فرقى نمى كند اين سفر از كجا تا آن آستان مقدس باشد! از كربلا! از سرزمين عراق! از كشورهاى همسايه! از وراى درياها و اقيانوس ها! دستور اكيد بر اين بامعرفتى و رسم ادب توسط امام هشتم عليه السلام به ما داده شده كه فرمود:
اَينَما كُنتَ فَاحضَر يَومَ الغَديرِ عِندَ اَميرِالمُؤمِنينَعليه السلام.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۹)
هر كجا بودى در روز غدير كنار (قبر) اميرالمؤمنين عليه السلام حاضر باش.
ب. چرا هزينه هاى غدير را صرف فقرا نكنيم؟
درباره صرف هزينه ها در راه غدير سؤالى مطرح مى شود كه چرا اين بودجه ها را به فقرا ندهيم و يا به جوانانى كه نياز به هزينه ازدواج دارند و يا به بيمارانى كه براى معالجه با كمبود بودجه مواجهند، و يا به هر نيازمند ديگرى كه گره به كارش افتاده و با كمك مالى مشكلش حل مى شود؟
اين سؤال در واقع از روى غفلت پيش آمده و پاسخ آن بين همه ملت ها و مذاهب روشن است، و شيوه اى است كه همه مردم جهان در محدوده هاى مختلفى از زندگى بدان عمل مى كنند. براى تشريح جواب اين سؤال به ۸ جهت اشاره مى كنيم:
۱. هيچ جا همه هزينه ها صرف فقرا نمى شود
هر كشور يا شهر يا محله يا خانواده اى نيازهاى مختلفى دارد، كه براى گردش صحيح امور به نفع همه افرادِ آن مجموعه، بايد تمام احتياجات را به قدر امكان تأمين كرد. به عبارت ديگر بايستى بودجه موجود را بين همه نيازها تقسيم كرد و براى هر كدام به اندازه معقول از بودجه برداشت نمود. اين يك شيوه عقلايى است كه بين همه ملت ها جارى است، و اقتضاى نظم جامعه جز اين نمى تواند باشد.
بر اين اساس وقتى شهرى نياز به آسفالت خيابان و بهداشت عمومى و برق رسانى و آب رسانى دارد و در عين حال در آن شهر فقرايى هم وجود دارند، در هيچ جاى دنيا كسى نمى گويد: تا فقرا بى نياز نشده اند فعلاً همه كارهاى برق رسانى و آب رسانى و آسفالت و بهداشت را تعطيل كنيم، و بودجه آنها را صرف مستمندان نماييم! و هر گاه فقيرى باقى نماند و همه مستغنى شدند، كارهاى مزبور را آغاز كنيم!! بلكه همه مى گويند: همزمان با انجام كارهاى اجتماع، به فقرا هم كمك كنيم.
دليل بر اين شيوه بين المللى آن است كه همه امور يك جامعه بايد با هم پيش برود تا چرخه امور به خوبى بگردد. پرداختن به يك مسئله و رها كردن امور ديگر اختلال نظام است، چنان كه مثلاً جامعه اى فقط به مسائل آبرسانى بپردازد و از برق رسانى غافل شود!
با اين نگاه بايد گفت: در كنار ده ها مسئله در جامعه كه بايد حل و فصل شود، يكى مسئله مهم اعتقادى غدير است و يكى مسئله فقراست، و ده ها مسئله ديگر در كنار اين دو وجود دارد. همان گونه كه بايد در اجتماع به حل مشكلات فقرا بپردازيم و نمى توانيم نسبت به آن بى تفاوت بمانيم، يكى از مسائل مهم جامعه هم زنده نگه داشتن بزرگترين مسئله اعتقادى يعنى غدير است؛ كه اگر هزينه آن را به فقرا بدهيم در بُعد فكرى جامعه اختلال ايجاد مى شود. در واقع يكى از مسائل جامعه را با تخريب ديگرى حل كرده ايم، چنانكه اگر همه هزينه ها را صرف غدير كنيم همين اشتباه را مرتكب شده ايم. بنابراين غدير به جاى خود و مسئله رسيدگى به فقرا هم به جاى خود بايد انجام شود و بودجه لازم هر يك را نبايد صرف ديگرى كرد.
حتى در مجموعه غدير نبايد همه هزينه ها صرف يكى از امور آن شود. همه ابعاد غدير بايد در كنار هم پيش برود و بودجه ها به ابعاد مختلف آن صرف شود، همچون تزيين و آماده سازى مكان جشن ها، هداياى مربوط به غدير، كارهاى تحقيقى غدير، كلاس هاى غدير، نشر مكتوب و نرم افزارى غدير، امور تبليغى غدير، زيارت صاحب غدير، توسعه بر خانواده ها، اطعام عمومى و هر مسئله ديگرى كه مجموعه غدير نياز دارد. بايد بودجه را به گونه اى تقسيم كنيم كه در همه ابعاد غدير هزينه شود، و صرف آن در يك جهت و تعطيل جهت ديگر، در همان هدف پيشبرد غدير خلل ايجاد مى كند.
۲. فقرا هم از تعطيل غدير ضرر مى كنند
مسائل يك مجموعه امور به هم پيوسته اى است كه خلل در هر كدام به قسمت هاى ديگر هم ضرر مى زند، و فقط در صورت تأمين موازى و در كنارِ همِ آنهاست كه همه منفعت مى برند. مثلاً اگر همه هزينه ها را صرف بهداشت كنيم، و سائر خدمات مانند آبرسانى و برق رسانى را تعطيل كنيم، بهداشت نيز در مواردى كه به آب و برق نياز دارد مختل مى شود. در همين راستا اگر همه هزينه ها را صرف فقرا كنيم و آبرسانى و برق رسانى و بهداشت را تعطيل كنيم يا در آنها ضعيف عمل كنيم، خود فقرا در نيازشان به آنها متضرر مى شوند و قطعاً خودشان هم راضى به چنين تدبيرى نمى شوند.
غدير هم نياز اعتقادى و فكرى جامعه است كه فقير و غنى بدان نياز دارند، و اگر ما بودجه احياى آن را به فقرا بدهيم، خود آنان از جهت كمبود اين بُعد حياتى در زندگى خود متضرر مى شوند، دقيقاً مثل اينكه دانشگاه ها را تعطيل كنيم و هزينه آن را به فقرا بدهيم!!
۳. تساوى فقرا و اغنيا در اطعام و هداياى غدير
مستمند و ثروتمند در نياز به غدير يكسانند، و بايد غدير را براى هر دوى آنها تأمين كرد. حتى در مسائل اقتصادى غدير مانند اطعام و هديه دادن بايد فقير و غنى را با هم دعوت كرد، تا معلوم شود منظور از اين كار كمك به فقرا نيست، بلكه صرف غذا به نام غدير و گرفتن هديه به عنوان آن است؛ تا همه افراد جامعه اعم از نيازمند و ثروتمند آموزش غدير ببينند و ولايت در دل هايشان زنده شود.
در دعوت نهارِ غدير به منزل امام مجتبى عليه السلام كه اميرالمؤمنين عليه السلام شخصاً حضور يافت، همه اقشار مردم از فقير و غنى آمدند. همچنين امام حسن عليه السلام در هدايايى كه هنگام خداحافظى به مهمانان مى داد، بين فقير و غنى فرقى قائل نمى شد. در عبارت تاريخ به اين مطلب چنين تصريح شده است:
وَ انْصَرَفَ غَنيُّهُم وَ فَقيرُهُم بِرِفدِهِ اِلى عيالِهِ.
ثروتمند و نيازمند با هداياى حضرت نزد خانواده هاى خود رفتند.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۸)
امام رضاعليه السلام نيز در دعوت به افطار بين مستمند و ثروتمند از اصحابش فرقى نگذاشت. در هدايايى هم كه به منازل اصحاب فرستاد بين غنى و فقير آنان تفاوتى قائل نشد.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۲)
۴. اكثر حاضرين مجالس غدير فقرا هستند
در همه جوامع دنيا اكثريت نسبى با فقراست. يعنى كمتر از سى در صد جامعه را ثروتمندانى تشكيل مى دهند كه كاملاً بى نيازند، و بقيه افراد با درجه بندى سايه اى از فقر و نياز را در زندگى دارند.
با اين محاسبه هزينه هايى كه صرف غدير مى شود گويا به دست فقرا صرف خودشان مى شود. گذشته از ابعاد فكرى و اعتقادى، حتى اطعام ها و ميوه و شيرينى ها هم صرف مردمى مى شود كه اكثرشان فقرا و قشر كم درآمد جامعه هستند. در نگاه ديگر صرف شادىِ اقشارى از جامعه مى شود كه به اين سرور اعتقادى نياز دارند.
۵. هم هزينه غدير، هم كمك به فقرا!
افراد ثروتمندى كه اهل خير هستند، معمولاً پرونده هاى مختلفى براى امور خيريه گوناگون دارند، كه هر يك را در موقعيت زمانى و مكانى آن پرداخت مى كنند، و البته خداوند اين اختيار را به هر كسى درباره اموالش داده است. در نتيجه هيچگاه بودجه مربوط به فقرا را در راه غدير نمى دهند، همان گونه كه هزينه غدير صرف فقرا نمى كنند!
بر اين اساس اگر ما هزاران بار هم بگوييم: بياييد به جاى جشن غدير هزينه آن را به فقرا بدهيد، هيچ اتفاقى نخواهد افتاد جز آنكه هزينه غدير را هم از دست داده ايم. يعنى كسى كه ثروتى دارد مى گويد: من در جاى خود و به موقع خود به فقرا كمك كرده ام، و ديگر آمادگى آن را ندارم. اما اگر براى اعتقادم و به خاطر محبت اميرالمؤمنين عليه السلام بودجه اى لازم باشد حاضرم! پس اين شعار كه پول غدير را به فقرا بدهيم، براى فقرا هيچ نتيجه اى ندارد جز آنكه غدير را هم از دست داده ايم.
اضافه بر اين با اختيارى كه هر كس بر اموالش دارد، شايد افرادى باشند كه حاضر نباشند به فقرا كمك كنند اما براى غدير آمادگى صرف اموال بسيارى دارند. در اينجا هم اگر تأكيد بر كمك به فقرا نماييم، براى نيازمندان هيچ اتفاقى نيفتاده جز آنكه براى غدير هم كارى نكرده ايم.
بنابراين جا دارد بگوييم: اين گونه تبليغات كه «بودجه غدير را به فقرا بدهيم» نوعى خنجر از پشت زدن، و نوعى تيشه بر ريشه زدن، و نوعى بريدن شاخه اى است كه روى آن نشسته ايم!!
۶. حل مشكل فقرا به بركت مجالس غدير
در مجالس غدير كه اهل ولايت جمع مى شوند مشكلات مردم هم مطرح مى شود، و در همان جا براى شادى قلب صاحب غدير و بر اساس محبتى كه در جلسه حاكم است، ثروتمندى آمادگى خود را براى رفع نياز يا مشكل مستمندى و يا ازدواج زوجى اعلام مى كند، و يا گروهى با هميارى به كمك بيمار يا مقروضى شتافته او را نجات مى دهند.
اين دقيقاً شباهت به برق رسانى يك شهر دارد كه قسمتى از مشكلات آبرسانى را هم همان برق حل مى كند. ما اگر تبليغ غدير را به نام كمك به فقرا از دست بدهيم، در واقع يكى از كانون هاى حل مشكلات فقرا را از دست داده ايم، كه به بهانه هاى مختلف امكان قابليت رفع مشكلات آنان را دارد.
۷. دستور خاص كمك به فقرا در غدير
گذشته از اموالى كه در مصارف مختلف مربوط به عيد گرفتن غدير هزينه مى شود، دستو خاصى درباره رسيدگى به فقرا در اين روز مبارك داريم. اين دقيقاً به معناى تقسيم بودجه ها براى همه امور مربوط به غدير است، كه يكى از آنها شاد كردن دل نيازمندان به نام غدير است.
آنان كه قصد كمك به مستمندان دارند جا دارد چنين روزى را غنيمت بشمارند و بدانند كه بسيارى از غديريانِ نيازمند در اين روز اموالى براى مسرور كردن خانواده هاى خود ندارند، و هر كمكى به آنان خوشحالىِ پدرى را تأمين مى كند كه او هم مشتاق شادى خانواده اش است، اما دستان خالى او شرمنده اش نموده است.
اميرالمؤمنين عليه السلام در ۳ فراز از خطبه غديريه بر اين زاويه از صرف اموال تأكيد كرده مى فرمايد:
۱. در روز غدير ثروتمند سراغ فقير برود و قوى سراغ ضعيف را بگيرد. پيامبرصلى الله عليه وآله اين دستور را به من داده است.(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۷- ۱۱۸)
۲ . از جشن غدير بازگرديد با دستان پر براى كسانى كه اميدشان به شماست و در خوراكتان با ضعفاى مالى يكسان شويد و در هر چيزى كه قدرت مالى شما و امكاناتتان اجازه مىدهد.(عوالم العلوم: ج ۳/۱۵ص ۲۰۹)
۳. هر كس به كمك برادر مؤمنش برود قبل از آنكه او درخواست كند و با رغبت او را يارى نمايد، براى او خواهد بود اجر كسى كه روز غدير را روزه بگيرد (كه معادل روزه همه ايام دنياست) و شب آن را به مناجات بپردازد(بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۷- ۱۱۸)
8 . دستور خاص قرض دادن به فقرا در غدير
گذشته از دستور كمك به فقرا در عيد غدير، دستور وام دادن به نيازمندان در اين روز شريف را به ما داده اند. اگر كسى آمادگى كمك به فقرا ندارد، حتى با قرض دادن به آنان مى تواند در شادى دل غديريان مشاركت نمايد. اميرالمؤمنين عليه السلام در خطبه غديريه مى فرمايد:
وَ مَنِ اسْتدانَ ِلاِخوانِهِ وَ اَعانَهُم فَاَنَا الضّامِنُ عَلَى اللَّهِ اِن بَقاهُ قَضاهُ وَ اِن قَبَضَهُ حَمَلَهُ عَنهُ.( بحار الانوار: ج ۹۴ص ۱۱۷- ۱۱۸)
هر كس در عيد غدير براى برادرانش قرض بگيرد و به آنان كمك كند، من نزد خداوند ضامنم كه اگر او را زنده بدارد خودش پرداخت كند، و اگر او را از دنيا ببرد وسيله اداى دَين او را فراهم نمايد.
ج . آموزش مديريتِ اقتصادىِ تبليغ غدير
از وظايف غديرستان آموزشِ نظارت بر بودجه ها و هزينه هاى تبليغ غدير است. هدف از اين آموزش به دست آوردن نتايج مطلوب تر با صرف بودجه هاى كمتر است. غديرستان در اين زمينه به راهكارهايى دست يافته كه ۴ مورد از آنها را ذيلاً بيان مى كنيم:
الف . فرهنگ سازى وقف براى غدير، و تشويق عموم مردم به مشاركت در اين پشتوانه غدير.
ب . نذر براى غدير، براى رسيدن به حوائج دنيوى و اخروى.
ج . وصيت به صرف ثُلث مال براى غدير، كه در حقيقت وصيت به پشتيبانى از غدير است.
د . صندوق هاى خانوادگى براى كمك به غدير، كه ممكن است مستقيماً يا با راهنمايى كسانى كه سابقهاى در تبليغ غدير دارند، در انواع ترويج غدير از جشن گرفته تا كلاسهاى آموزشى صرف شود.