امام صادق(علیه السلام) فرمودند:

یک درهم به برادران با ایمان و معرفت، دادن در روز عید غدیر برابر هزار درهم است، بنابراین در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان

پرسش:

شنیده ام که قول پیامبر در حدیث معتبر غدیر را به دوستی توجیه کرده اید .

ابوبکر بن ابی قحافه تیمی (وفات : سال 13 هجری) ابن عقده باسناد خود در " حدیث الولایه " و ابوبکر جعابی در " نخب " و منصور رازی در کتاب خود (که در موضوع غدیر نوشته است) حدیث غدیر را از او روایت نموده اند و شمس الدین جزری در " اسنی المطالب " ص 3 او را در شمار راویان حدیث غدیر از صحابه ذکر نموده است.

ابو ذویب خویلد (یا خالد) پسر خالد بن محرث الهذلی (نامبرده از شعرای زمان جاهلیت و عصر اسلام است و در خلافت عثمان درگذشته) ابن عقده در " حدیث الولایه " و خطیب خوارزمی در فصل چهارم از مقتل امام سبط علیه السلام حدیث غدیر را از او روایت کرده اند.

ابو رافع قبطی آزاد شده رسول خدا صلی الله علیه و آله - حدیث او را ابن عقده در " حدیث الولایه " و ابوبکر جعابی در " نخب " روایت نموده اند و خوارزمی در مقتل خود او را در شمار راویان حدیث غدیر از زمره صحابه ذکر نموده است.

ابو الهیثم بن التیهان (در سال 37 در صفین شهادت یافته) حدیث او در کتاب " حدیث الولایه " تالیف ابن عقده و در " نخب المناقب " جعابی موجود است و در مقتل خوارزمی در شمار راویان حدیث غدیر از صحابه ذکر شده است و در " جواهر العقدین " سمهودی از فطر و ابی الجارود از ابی الطفیل شهادت او را از خود نامبرده در روز مناشده بحدیث غدیر خم ذکر نموده اند و در تاریخ آل محمد صلی الله علیه و آله ص 67 نامبرده در شمار راویان حدیث غدیر ذکر شده است.

ابو عمره بن عمرو بن محصن انصاری - ابن اثیر در جلد 3 " اسد الغابه " ص 307 حدیث مناشده امیرالمومنین علی علیه السلام را در کوفه و شهادت ابو عمره نامبرده را بحدیث غدیر ذکر نموده و ابن عقده در کتاب خود " حدیث الولایه " حدیث مزبور را از او روایت نموده است.

ابو قدامه انصاری یکی از کسانی است که روز رحبه طرف مناشده و سوگند امیر المومنین علی علیه السلام بوده،

نامبرده از اهل بدر است و در جنگ صفین با امیرالمومنین علی علیه السلام بوده و کشته شده است این شخص در روایت اصبغ بن نباته که در جلد 3 " اسعد الغابه " ص 307 و جلد 5 " حدیث الولایه " ص 205 ثبت شده از جمله کسانی است که در روز رحبه برای علی علیه السلام بحدیث غدیر شهادت داده است و قاضی بهلول بهجت در تاریخ آل محمد صلی الله علیه و آله ص 67 او را در شمار روایان حدیث غدیر ذکر نموده است.

ابو زینب بن عوف الانصاری - لفظ روایت او در جلد 3 " اسد الغابه " ص 307 و در جلد 5 ص 205 و در جلد 3 " الاصابه " ص 408 از اصبغ بن نباته و در جلد 4 ص 80 از " حدیث الولایه " ابن عقده - از طریق علی بن حسین عبدی از سعد اسکاف از اصبغ نقل شده و حدیث مناشده (سوگند دادن) - امیرالمومنین علیه السلام را بحدیث غدیر خم در روز رحبه نیز ذکر فرموده که از جمله کسانیکه ضمن مناشده گواهی بان داده اند ابو زینب را نامبرده است و قریبا لفظ حدیث را ملاحظه خواهید فرمود انشاء الله تعالی.

ابوعلی انصاری (گفته شده که نامبرده در سال 37 در صفین کشته شده)

ابو هریره دوسی (که در سن هفتاد و هشت سالگی در یکی از سالهای 59-58-57 درگذشته)

روایت او بطور مسند در جلد 8 تاریخ خطیب بغدادی صفحه 290 بدو طریق از مطر وراق از شهر بن جوشب از ابوهریره بلفظ او که بعدا ذکر میشود موجود است و در " تهذیب الکمال فی اسماء الرجال " تالیف ابی الحجاج مزی و در جلد 7 از " تهذیب التهذیب " ص 327، و در مناقب خوارزمی ص 130 ذکر شده و خوارزمی در کتاب مقتل امام سبط شهید (حسین بن علی علیه السلام) او را از جمله راویان حدیث غدیر از صحابه بشمار آورده است.

نام 6 تن از مفسّرین بزرگی که به ذکر واقعه «غدیر» پرداخته اند بدین قرار است

همین طور است حال و شأن علماء تفسیر زیرا : آیاتی از قرآن کریم که در مورد این قضیه نازل شده از جمله آیه سوم از سوره مائده در برابر دیدگان مفسّر نمایان می شود و بر مفسّر لازم و واجب است که آنچه از مصدر وحی درباره نزول آن آیات و تفسیر آن رسیده بیان کند و روا نمی داند که کار او نارسا و کوشش او ناقص باشد .

ردیف  نام مورّخ     تاریخ فوت او    نام کتاب او

1-    ابن قُتَیْبَه         276 ه.ق      «المعارف» و «والامامه و السیاسه»

امروز بیش از همیشه به دوستان و نزدیکانم کمک می کنم

چون، امیرالمؤمنین (علیه السلام)فرمودند: به یکدیگر نیکی کنید که خدای دوستی بین شما را پایدار سازد... و نیکی کردن در روز غدیر موجب افزایش مال و عمر می‌شود.

امروز بهترین کارها را انجام می دهم

چون، امام صادق(علیه السلام) فرمودند:ارزش عمل در آن روز (عید غدیر) برابر با هشتاد ماه است، و شایسته است آن روز ذکر خدا و درود بر پیامبراکرم ( صلوات) زیاد شود

امروز بهترین ها را برای خانواده ام می برم

چون، امام رضا (علیه السلام)فرمودند: روز غدیر روزی است که خدا فزونی دهد در مال و دارایی کسی که در آن روز عبادت کند و بر خانواده و خویشان و برادران ایمانی اش توسعه دهد.

امروز به دوستانم هدیه میدهم و به کوچکترها عیدی

چون،امیر المؤمنین(علیه السلام) فرمودند: وقتى که به همدیگر رسیدید همراه سلام، مصافحه کنید، و در این روز به یکدیگر هدیه بدهید، این سخنان را هر که بود و شنید، به آن که نبود برساند، توانگر به سراغ مستمند برود، و قدرتمند به یارى ضعیف، پیامبر مرا به این چیزها امر کرده است

امروز را به همه تبریک می گویم ،خدا را شکر می کنم که من را از محبین اهل بیت قرار داد

چون، امام رضا (علیه السلام) فرمودند: روز غدیر، روز تهنیت گفتن است. به یکدیگر باید تهنیت گفت. پس اگر مؤمنی برادر دینی خویش را ملاقات کرد بگوید :"حمد وسپاس خدای را که ما را از کسانی قرار داد که به ولایت امیرالمؤمنین و امامان علیهم السلام چنگ زده‌اند."الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمومنین والائمه المعصومین علیهم السلام

امروز به دیدار اقوام و دوستان می روم

چون، امام رضا (علیه السلام) فرمودند: ... هر که در روز غدیر مؤمنی را دیدار کند، خدای هفتاد نور در قبرش وارد کند و قبرش را گشاده سازد. و هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کند وبهشت را به او بشارت دهند.

امروز بهترین زینت هایم را در مقابل محارمم می پوشم

چون، امام رضا(علیه السلام) فرمودند: هر که برای روز غدیر زینت کند ،خدای همه‌ی گناهان کوچک و بزرگش را بیامرزد و فرشتگانی به سویش فرستد در حالی که حسنات او را می نویسد وتا عید غدیر سال آینده بر درجات او می افزایند و اگر بمیرد شهید بمیرد واگر زنده باشد با سعادت زندگی کند.

امروز به همه غذا و شربت و شیرینی می دهم

چون، امام رضا (علیه السلام)فرمودند: ... هر که مؤمنی را در روز غدیر طعام دهد مانند کسی است که همه پیامبران و صدیقان را طعام داده است

امروز زیباترین لباسهایم را می پوشم

چون، امام رضا(علیه السلام)فرمودند: روز غدیر روز پوشیدن لباس (نو) و کندن لباس سیاه (و کهنه) است . . . وآن روز، روز زینت دادن است.

امروز بیشتر از همیشه لبخند می زنم

چون امام رضا (علیه السلام)فرمودند:

روز غدیر، روز تبسّم در روی مؤمنان است. هر که روز غدیر در روی برادر دینی خود تبسّم کند خدای در روز قیامت نظر رحمت به سوی او افکند و هزار حاجتش را بر آورده سازد و....

امروز از همیشه خوشحال ترم

چون،امام صادق(علیه السلام) فرمودند: عید غدیر، روز عید و خوشى و شادى است.

مذهب غديري شيعه چنانكه گفتيم، عصمت را تنها براي انبياء لازم نمي داند، بلكه جانشينان و پيشوايان آنان نيز از اين مقام برخوردارند؛ چرا كه آن ها قرار است همان مسيري را بپيمايند كه انبياء پيمودند و امر هدايت خلق و تعليم دين را ادامه دهند.
در مقابل، أهل تسنّن عصمت مذكور را نپذيرفته اند و براي عدم پذيرشِ شرطِ عصمت در امام، ادّعاي اجماع كرده اند. (1) آنها نه تنها عصمت امام را لازم نمي شمارند، بلكه حتّي امامت گنهكاران، ظالمان، غاصبان و دزدان را نيز جايز مي دانند.
باقلاني يكي از علماي بزرگ أهل تسنّن مي نويسد: «جمهور سنّيان و اصحاب حديث برآنند كه امام به گناه و ظلم و قتل و غصب و ناديده گرفتن كيفرهاي اسلامي، از امامت خلع نمي شود و شورش بر او واجب نيست». (2)

با اين حال عدّه ي كمي از علماي اهل تسنّن مانند ابن ابي الحديد ـ كه از بزرگان معتزلي است ـ در شرح نهج البلاغه قائل به عصمت عترت (عليهم السلام) شده است. وي از ابومحمد متويه نقل مي كند كه او نيز قائل به عصمت علي (عليه السلام) بوده است. ادلّه ي روايات معلوم مي كند كه او عصمت داشته است و اين امر تنها اختصاص به وي داشته است نه هيچ كس ديگر از صحابه. (3)

لكن افرادي همچون ابن أبي الحديد با اين كه اقرار به عصمت عترت (عليهم السلام) مي كنند، آن را شرط براي امامت و جانشيني نمي دانند.

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»

نگهدارنده و نگهبان شايستگان.

(قسمت هفتم)

فخر رازي قول مذهب حقّه شيعه را (در موضوع عصمت) اين چنين بيان مي كند:

«المَذهَبُ الخَامِسُ: لَا يَجُوزُ عَلَيهِمُ الكَبِيرَةُ وَ لَا الصَّغيرَةِ لَا بِالعَمدِ وَ لَا بِالتَأويلِ وَ لَا بِالسَّهوِ وَ النِّسيَانِ و هَذَا مَذهَبُ الشِّيعَة».
مذهب پنجم اين است كه نه گناه كبيره و نه صغيره، چه عمدًا و چه با تأويل و چه با سهو و فراموشي بر پيامبران راه ندارد و اين مذهب شيعه است. (1)

چنين اختلافي باعث شده است كه آيات متشابهي از قرآن كريم كه در آن ها شبهه ي عدم عصمت انبياء وجود دارد را أهل سنّت آن طور كه مي خواهند، با قضاوتي ظاهري تفسير كنند و تأييدي بر مدّعاي خود قرار دهند. مثلا آيات مربوط به داستان حضرت آدم و حوّا (عليهما السلام) و حضرت يوسف و حتّي آيه اي كه ظاهرا ذنب را در حقّ پيامبر گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله) ثابت مي كند، يعني آيات آغازين از سوره ي مباركه «فتح»:

«إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبيناً - لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ وَ يُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ يَهْدِيَكَ صِراطاً مُسْتَقيماً» (2)
ما تو را پيروزى بخشيديم [چه‏] پيروزى درخشانى! تا خداوند از گناه گذشته و آينده تو درگذرد و نعمت خود را بر تو تمام گرداند و تو را به راهى راست هدايت كند.

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»

نگهدارنده و نگهبان شايستگان.

(قسمت ششم)

مسأله عصمت در سايه غدير:

مسأله عصمت يكي از اعتقادات اساسي ما شيعيان مي باشد. شيخ صدوق (عليه الرحمة) در كتاب گرانقدر «الاعتقادات» مي فرمايد:
«اعتقاد ما درباره انبياء و فرستادگان و امامان و فرشتگان (درود خدا بر ايشان باد) اين است كه آنها معصوم و پاك از هر پليدي هستند و آن ها هيچ گناهي - چه صغير و چه كبير - را مرتكب نمي شوند و در دستورات خدا نافرماني نمي كنند و تنها آنچه به آن مأمور شده اند را انجام مي دهند.
و اعتقاد ما اين است كه آنها از اوائل خلقتشان تا آخر عمرشان متّصف به كمال، تماميّت و علم هستند و در هيچ حالتي از احوالشان داراي نقص و عصيان و ناداني نمي شوند». (1)

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»
نگهدارنده و نگهبان شايستگان.
(قسمت پنجم)

در كنار عصمتي كه هر بني آدمي دارد، پيامبران و فرستادگان الهي از عصمت كلّيّه ديگري نيز برخوردارند. اين عصمتِ مخصوص را در اصطلاح علمي اين گونه تعريف مي كنند:

«قُوَّةُ العَقلِ بِحَيثُ لَا يُغلَبُ مَعَ كَونِهِ قَادِرًا عَلَي المَعَاصِي كُلِّهَا». (1)
عصمت همان نيروي عقل است، به طوري كه مغلوب نمي شود با اين كه مي تواند همه گناهان را انجام دهد.

چنانچه از تعريف برمي آيد، عصمت مذكور به اين معنا نيست كه حجّت خدا مجبور به ترك معصيت خداوند باشد، بلكه او با الطافي كه خداوند به او بخشيده با اختيار تامّ نافرماني خدا را ترك مي گويد. نيروي عقل و ذكاوت او قدرت يافته است و نفس او به واسطه طاعت خداوند صفاء يافته است و پليدي گناه را بالعيان مي بيند و حتّي فكر گناه را به ذهن نمي آورد. در واقع علمي كه او به حقيقت گناه و آثار و لوازم آن دارد، از گناهان بازش مي دارد.  

به عبارت ديگر مي توان گفت منشأ عصمت معصومين، علم قطعي، شهودي و وجداني به حقايق امور و عواقب اعمال است؛ به طوري كه سبب مي‌ شود اراده ي ايشان قوي شود و از انجام گناه و لغزش ها محافظت شوند.

اين مسأله براي ساير انسان ‌ها نيز قابل لمس و درك مي باشد؛ مثلاً انساني كه مي ‌داند در داخل ظرفي زهر خطرناك و كشنده اي وجود دارد، هرگز از آن نخواهد نوشيد و حتّي فكر خوردن آن را نيز نخواهد كرد؛ با اين كه هر انساني مختار است و هر وقت كه اراده كند مي ‌تواند با خوردن خودكشي كند.

همچنين هر انسان عاقل، آگاه و آبرو داري كه در جامعه داراي منصب و مقام رفيعي است، هرگز اتفاق نمي ‌افتد كه بدون لباس و عريان در ملأ عام ظاهر شود؛ با اين كه در انجام آن كاملا مختار است؛ امّا چون به عواقب آن آگاه است، حتي انجام آن را تصوّر نمي كند.

در آيات متعدّد آمده است كه خداوند به پيامبران عظيم الشأن علمي را عطاء كرده است و چه بسا اين علم - كه مطلق است و مقيّد به موضوع خاصّي نيست - شامل علم مذكور مي شود. در يكي از آيات آمده است كه علم غيب را خداوند به پيامبرانش عطا مي فرمايد و معلوم است كه علم به معاصي و عواقب سوء آن ها از جمله ي اين علم مي باشد.

«العَاصِم لِلصَّالِحِينَ»

نگهدارنده و نگهبان شايستگان.

(قسمت چهارم)

عصمت خاصّ خداوند در روز غدير

مأموريّت بزرگ رسول خدا (صلي الله عليه و آله) در تعيين جانشين خود، از سوي منافقان به شدّت تهديد مي شد. آنها مدّت ها پيش از غدير چون متوجه نزديكي رحلت حضرت و تصميم ايشان بر تعيين رسمي جانشين شده بودند، صفوف خود را بر ضدّ پيامبر (صلي الله عليه و آله) و برنامه هاي آن حضرت مستحكم كردند. اقدامات اساسي انجام دادند و خود را براي روزهاي بعد از وفات پيامبر (صلي الله عليه و آله) آماده كردند و اين جا بود كه خط كفر و نفاق و عصيان دست به دست هم داده بودند.
نقشه داشتند تا مردم را متفرّق كنند و نگذارند اين برنامه به خوبي پيش رود. مقابل حضرت هفت نفر از منافقين از جمله ابوبكر، عمر، عبد الرحمن بن عوف و سعد بن ابي وقاص و جملاتي را به هم مبادله مي كردند:
- او را نمي بينيد كه چشمانش مانند مجانين مي چرخد؟! اكنون مي گويد: خدايم چنين گفته است!
- او به پسر عمويش فريفته شده است.
- هرگز در مقابل سخن او تسليم نخواهيم شد.
- كار پسر عمويش را عجب محكم و موكد نموده است.
- و ... . (1)