پیامبر صلی الله علیه وآله درفرازی از خطبه غدیر، اخوت، وصایت، خلافت و امام بودن علی علیه السلام را برای مردم بیان نمودند : «اَنَّ عَلِىَّ ابْنَ اَبى‌طالِبٍ اَخى وَ وَصِيّى وَ خَليفَتى (عَلى‏ اُمَّتى) وَ الْاِمامُ مِنْ بَعْدي»
آنگاه برای اینکه مطلب کاملا واضح باشد و همه این مفاهیم دقیق در اذهان نقش ببند حدیث منزلت را در ادامه متذکرشده ومی فرمایند: «الذی مَحَلُّهُ مِنّى مَحَلُّ هارُونَ مِنْ مُوسى‏ اِلاَّ اَنَّهُ لا نَبِىَّ بَعْدى وَ هُوَ وَلِيُّكُمْ بَعْدَ اللَّهِ وَ رسوله» این فراز، جایگاه ومنزلت علی علیه السلام را نشان داده که در همه خصوصیات و فضائل به غیر از نبوت با شخص رسول خدا صلی الله علیه واله مشترکند قابل ذکر است که، به غیر از نقل این منزلت در روز غدیر، در زمان‌ها و مکان‌های دیگری نیز از پیامبر اکرم صلی الله علیه واله نقل شده است، از جمله در یوم الدار (روزدعوت خویشاوندان به اسلام)، روز پیمان اول برادری (قبل از هجرت به مدینه)، روز پیمان دوم برادری (پنج ماه بعد از هجرت به مدینه)، در منزل امّ سلمه، به هنگام تعیین سرپرست برای دختر حمزه، در ماجرای سد ابواب، و از همه مشهورتر در غزوه تبوک که همه این موارد و تکرار ها دلیل بر اهمیت موضوع داشته و از مهمترین دلائل وصایت و خلافت امیرالمومنین علیه السلام می باشد.

در خطبه غدیر درمورد اخوت این عبارات آمده :

....أَنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ أَخِي

الا اِنَّهُ لا اَميرَالْمُؤْمِنينَ غَيْرَ اَخى هذا،......

معَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِيٌّ أَخِي....

یکی از فضائلی که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم بعنوان افضلیت و برتری امیرالمومنین علیه السلام برسایرمردم، در کنار دیگر فضائل در خطبه غدیر مطرح نمودند، پیمان برادری پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم با امیرالمومنین علیه السلام است با یادآوری مردم در این مورد یکی دیگر از حکمت های الهی در بیان فراز «من کنت مولاه فعلی مولاه» واضح می گردد که، مردم بدانند این علی علیه السلام که امروز بعنوان خلیفه و جانشین خویش معرفی می نمایم همان است که قبلا در چندین نوبت او را برادر خود معرفی کرده و با او پیمان اخوت دارم.

یکی از فضائلی که پیامبر صلی الله علیه و آله برای امیرالمومنین بیان فرموده اند، ملازمت ایشان با خود در تمام موارد و موضوعات بوده و پذیرش این ملازمت بر منافقان بسیار سخت بود، لذا همیشه آنها از باب تمسخر و سرزنش و حیله و مکر نسبت به آن حضرت در می آمدند تا جایی که ایشان را «اُذُن _گوشی» نامیدند.

آنحضرت از مشورت های علی علیه السلام و حضور او در کنار خود استقبال زیادی می نمود و از این جهت همواره مورد اذیت و آزار منافقان قرار می گرفتند.

پیامبر گرامی اسلام در طول ۲۳ سال احکام زیادی را بیان نمودند و در سال آخر عمر شریفشان در حجة الوداع دو حکم آخر یعنی بیان احکام حج و اعلان ولایت را به صورت عمومی برای مردم بیان کردند که آخرین حکم الهی دراجتماع یکصد و بیست هزار نفری مردم و در سرزمین غدیر خم با حضور آنحضرت و قرائت خطبه ای مفصل صورت گرفت.

احکامی که توسط خداوند صادر میشود از جمله نماز، روزه، زکات، حج و.... چون از طرف خداوند حکیم و طبق مصلحت الهی است، در بعضی مواقع خود اهل بیت علیهم السلام در روایاتی که به دست ما رسیده است مصلحت‌های آن و حکمت های الهی را بیان نموده اند.

بزرگترین فضیلت امیرالمومنین علیه السلام، انتصاب ایشان در روز غدیرخم به جانشینی پیامبر صلی الله علیه و آله از طرف خداوند است و این فضیلت را پیامبر اسلام در روز غدیر با عبارت «من کنت مولا فهذا علی مولاه» واضح نمودند و با بردن نام ایشان به امر الهی ، شایسته ی مقام امامت و رهبری بعد از خویش را به صورت علنی معرفی نمودند

حلال و حرام الهی و انجام وظیفه در قبال آن از موضوعات مهم در دین بوده و عمل به آن، سعادت دنیوی و اخروی را بدنبال خواهد داشت و مخالفت با آن به هر دلیلی باعث شقاوت و بدبختی خواهد بود.
اما نکته ی مهم تر اینست که برای دستیابی به این حلال و حرام چه باید کرد؟

اولا: باید بدانیم تعیین حلال وحرام الهی فقط بدست خدا و رسولش بوده و تبیین آن بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله توسط امیرالمؤمنین علی علیه السلام و اوصیا ایشان صورت میگیرد.

خطبه غدیر و تبیین آیات قرآن توسط امامان غدیر»

با توجه به مقدماتی که در شروع موضوع هشتم «خطبه غدیر، تبیین کننده قانون اساسی اسلام» در قسمت قبل بیان کردیم در این قسمت به اولین دلیل، با عنوان «خطبه غدیر و تبیین آیات قرآن توسط امامان غدیر» میپردازیم.

خداوند در قرآن امامان بعد از پیامبرش را در کلام خویش بیان نموده است لکن تبیین آن را در روز غدیرخم بر عهده رسول خدا نهاده و ایشان نیز در خطبه غدیر به تبیین آن پرداخته اند و موضوع را واضح نموده اند.

طرح موضوع «خطبه غدیر تبیین کننده قانون اساسی اسلام» از موضوعات مهم در خطبه غدیر بوده و ثمره این بحث در مباحث قرآنی بودن واقعه غدیر و جایگاه ائمه غدیر در قران، آشکار می گردد. لذا دلایل این موضوع را از متن قرآن و خطبه غدیر مورد بررسی قرار داده و در مقدمه با طرح دو پرسش و پاسخ آنها ورود در بحث کرده وسپس بترتیب دلائل اینکه خطبه غدیر تبین کننده قران است را ذکر می نمائیم.

خطبه غدیر آخرین خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله بوده که در آخرین سال عمر شریفشان ایراد فرموده اند. آخرین سال رسالت و اجرای آخرین حکم الهی یعنی اعلان ولایت آنقدر مهم و حساس است که خداوند برای بیان این حکم به صورت استثنایی برخورد کرده و مبلغ اعظم غدیر نیز اینگونه برخورد می نماید؛ تا جایی که پیامبر صلی الله علیه وآله برای اجرای هیچ حکمی خطبه ای نخوانده است و این موضوع مخاطبین را آماده نموده که این خطبه و بیان اخرین حکم با دیگر احکام بسیار متفاوت است. بنابراین گرچه قرائن موجود از حضور در بیابان گرفته تا اجتماع عظیم یکصد و بیست هزار نفری و دهها ویژگی خاص روز غدیر سخن از مهم بودن آخرین خطبه و موضوع آن است ولیکن پیامبر به اینها بسنده نکرده و در اوایل خطبه با الفاظی محکم و قوی مخاطبین را به مهم بودن این خطبه و متفاوت بودن آن با سایر خطبه های دیگر توجه می‌دهند تا آنجا که میفرمایند:

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پس از بیان آیه تبلیغ، آیه 67 سوره مائده «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ» و تبیین آن، علت اجتماع در سرزمین غدیر خم را، ابلاغ و معرفی امامان منصوب از طرف خداوند دانسته و در ادامه مردم را متوجه موضوع بسیار مهمی در مورد مفهوم امام می‌نمایند و اینگونه می فرمایند: «....فَاعْلَمُوا مَعاشِرَ النّاسِ ذالِکَ فیهِ وَافْهَموهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ الله قَدْ نَصَبَهُ لَکُمْ وَلِیّاً وَإِماماً فَرَضَ طاعَتَهُ عَلَی الْمُهاجِرینَ وَالْأَنْصارِ....»

پیامبر صلی الله علیه و آله در روز غدیر خم پس از ابلاغ آنچه از طرف خدا در مورد امیرالمومنین علی علیه السلام نازل شده بود مهر رضایت پروردگار رادرآیه 3 سوره مائده ، بر رسالت خویش مشاهده نموده و آنحضرت ابلاغ ولایت را باعث رضایت و عدم آن را موجب ابطال زحمات ۲۳ ساله خویش دانسته و می‌فرمایند: «...وَکُلُّ ذالِکَ لایَرْضَی الله مِنّی إِلاّ أَنْ أُبَلِّغَ ما أَنْزَلَ الله إِلَی فی حَقِّ عَلِی....» «..و همه اینها خدا را از من راضی و خشنود نمی گرداند مگر آنکه آنچه به سوی من در مورد حق علی علیه السلام نازل فرموده ابلاغ کنم...»

همانگونه که درموضوعات قبل اشاره کردیم با تضمین الهی و حفظ از شر منافقین ، پیامبر صلی الله علیه و آله پا بر روی منبر غدیر گذاشتند و علت اجتماع یکصد و بیست هزار نفری مسلمین، پای منبر خویش را، اعلان ولایت و معرفی امیرالمؤمنین علیه السلام دانستند و در حالیکه علی علیه السلام یک پله پایین تر از ایشان ایستاده بودند، دست بر شانه ی آن حضرت گذاشتند و با تکیه بر قدرت الهی لب به سخن گشوده و در همان ابتدای خطبه علت خوف خویش را در اعلان ولایت، قبل از نزول «وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ»

معرفی امیرالمومنین علیه السلام به عنوان جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و صاحب مقام ولایت مطلقه در روز غدیر خم و طرح این مسئله برای کسی غیر منتظره و تعجب‌آور نبود؛ مخاطبین منبر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در طول ۲۳ سال رسالت آن حضرت، این موضوع ولایت و وصایت را بارها در جایگاه‌های مختلف از ایشان شنیده بودند و نسبت به آن بیگانه نبودند؛

پیامبر صلی الله علیه وآله در خطبه غدیر علت اجتماع مردم را در سرزمین غدیر نزول آیه ابلاغ و خلافت علی بن ابی طالب علیه السلام دانسته و در مرحله اول با بیان تعابیری دقیق موضوع مطرح شده در موضوع خلافت را واضح تر مینمایند و میفرمایند «اَنَّ عَلِىَّ ابْنَ اَبى‌طالِبٍ اَخى وَ وَصِيّى وَ خَليفَتى عَلى‏ اُمَّتى» آنگاه صاحب این جایگاه را بعنوان امام بعد از خویش معرفی می نمایند و «وَ الْاِمامُ مِنْ بَعْدي».