لِأَنَّهُ كَانَ لَهُ ابْنٌ يُقَالُ لَهُ قَاسِمٌ فَكُنِّيَ بِهِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَهَلْ تَرَانِي أَهْلًا لِلزِّيَادَةِ فَقَالَ نَعَمْ أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله قَالَ أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ قُلْتُ بَلَى قَالَ أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله أَبٌ لِجَمِيعِ أُمَّتِهِ وَ عَلِيٌّ عليه السلام فِيهِمْ بِمَنْزِلَتِهِ فَقُلْتُ بَلَى قَالَ أَمَا عَلِمْتَ أَنَّ عَلِيّاً عليه السلام قَاسِمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ قُلْتُ بَلَى قَالَ فَقِيلَ لَهُ أَبُو الْقَاسِمِ لِأَنَّهُ أَبُو قَسِيمِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقُلْتُ لَهُ وَ مَا مَعْنَى ذَلِكَ فَقَالَ إِنَّ شَفَقَةَ النَّبِيِّ صلي الله عليه و آله عَلَى أُمَّتِهِ شَفَقَةُ الْآبَاءِ عَلَى الْأَوْلَادِ وَ أَفْضَلُ أُمَّتِهِ عَلِيٌّ عليه السلام وَ مِنْ بَعْدِهِ شَفَقَةُ عَلِيٍّ عليه السلام عَلَيْهِمْ كَشَفَقَتِهِ صلي الله عليه و آله لِأَنَّهُ وَصِيُّهُ وَ خَلِيفَتُهُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَهُ فَلِذَلِكَ قَالَ صلي الله عليه و آله أَنَا وَ عَلِيٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ صَعِدَ النَّبِيُّ صلي الله عليه و آله الْمِنْبَرَ فَقَالَ مَنْ تَرَكَ دَيْناً أَوْ ضَيَاعاً فَعَلَيَّ وَ إِلَيَّ وَ مَنْ تَرَكَ مَالًا فَلِوَرَثَتِهِ فَصَارَ بِذَلِكَ أَوْلَى بِهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ وَ صَارَ أَوْلَى بِهِمْ مِنْهُمْ بِأَنْفُسِهِمْ وَ كَذَلِكَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عليه السلام بَعْدَهُ جَرَى ذَلِكَ لَهُ مِثْلُ مَا جَرَى لِرَسُولِ اللَّهِ صلي الله عليه و آله.
حديث كردند ما را ... از فضال كه گفت پرسيدم از حضرت رضا عليه السّلام چرا: كنيه نبى اكرم صلى اللَّه عليه و آله ابو القاسم است؟ فرمود: چون آن حضرت پسرى داشت به نام قاسم ، از اين جهت مكنى به أبو القاسم شد (يعنى پدر قاسم) عرض كردم اگر مرا لايق ميدانيد و اهليّت دارم زيادتر (شرح دهيد و تفصيل آن را) بيان بفرمائيد فرمود: بلى، آيا ميدانى كه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرموده: من و على دو پدر هستيم براى اين امت (مسلمان)؟ گفتم بلى ميدانم، فرمود: ميدانى كه پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله پدر است براى تمام امتش و على عليه السّلام هم جزو امت آن حضرت محسوبست؟ گفتم: بلى ميدانم، فرمود: ميدانى كه على عليه السّلام قسمتكننده بهشت و جهنم است؟ عرض كردم آرى ميدانم،فرمود: پس پيغمبر را أبو القاسم از اين جهت مي گويند كه پدر قاسم بهشت و جهنم است (كه على عليه السّلام باشد) گفتم: چگونه مىشود اين (كه فرموديد على عليه السّلامپدر اين امت است) فرمود: مهربانى پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله بر امت خود مانند مهربانى پدر است بر فرزند خود، و افضل امت آن حضرت على عليه السّلام بوده و بعد از آن حضرت شفقت و مهربانى على عليه السّلام بر امت (مسلمان) همانند شفقت و مهربانى آن حضرتست بر ايشان، زيرا على عليه السّلام وصى و خليفه (بلا فصل) رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله است و امام است بعد از او (بر امتش) و از اين جهت بود كه پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله ميفرمود: من و على دو پدر هستيم براى اين امت و نبى اكرم صلى اللَّه عليه و آله روزى بالاى منبر
(طبق وحى الهى) فرمود: هر كس (از مسلمانان) وفات كند و قرضى و يا (نان خور و) عيالى داشته باشد قرضش را بايد من ادا كنم و عيالش را من بايد نفقه و مخارج بدهم، و هر كس اموالى را واگذارده باشد براى وارث او است.
پس از اين جهت پيغمبر اولى بود بمؤمنين از پدران و مادران ايشان، و صاحب اختيارتر بود بر ايشان از خودشان (بمنطوقه آيه: النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ (1)و بعد از حضرت رسول صلى اللَّه عليه و آله حضرت أمير المؤمنين عليه السّلام براى اين امت اين چنين بود (زيرا على نفس پيغمبر بوده طبق آيه وافى هدايه مباهله.(2)
و همچنين كشف الغمة قَالَ الْآبِيُّ أُدْخِلَ رَجُلٌ إِلَى الْمَأْمُونِ أَرَادَ ضَرْبَ رَقَبَتِهِ وَ الرِّضَا عليه السلام حَاضِرٌ فَقَالَ الْمَأْمُونُ مَا تَقُولُ يَا أَبَا الْحَسَنِ عليه السلام فَقَالَ أَقُولُ إِنَّ اللَّهَ لَا يَزِيدُكَ بِحُسْنِ الْعَفْوِ إِلَّا عِزّاً فَعَفَا عَنْهُ وَ قَالَ الْمَأْمُونُ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَخْبِرْنِي عَنْ جَدِّكَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عليه السلام بِأَيِّ وَجْهٍهُوَ قَسِيمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَ لَمْ تَرْوِ عَنْ أَبِيكَ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله عليه و آله يَقُولُ حُبُّ عَلِيٍّ إِيمَانٌ وَ بُغْضُهُ كُفْرٌ فَقَالَ بَلَى قَالَ الرِّضَا عليه السلام فَقَسَمَ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ فَقَالَ الْمَأْمُونُ لَا أَبْقَانِيَ اللَّهُ بَعْدَكَ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَارِثُ عِلْمِ رَسُولِ اللَّهِ.
قَالَ أَبُو الصَّلْتِ الْهَرَوِيُّ فَلَمَّا رَجَعَ الرِّضَا عليه السلام إِلَى مَنْزِلِهِ أَتَيْتُهُ فَقُلْتُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا أَحْسَنَ مَا أَجَبْتَ بِهِ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَقَالَ يَا أَبَا الصَّلْتِ أَنَا كَلَّمْتُهُ مِنْ حَيْثُ هُوَ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ أَبِي يُحَدِّثُ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ عليه السلام قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ يَا عَلِيُّ أَنْتَ قَسِيمُ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ تَقُولُ لِلنَّارِ هَذَا لِي وَ هَذَا لَك.
كشف الغمه: آبى گفت مردى را پيش مأمون آوردند خواست گردن او را بزند حضرت رضا عليه السّلام حضور داشت مأمون گفت: آقا شما چه مي فرمائيد فرمود: من ميگويم خداوند با بخشش بتو عزت مىبخشد. مأمون او را بخشيد.مأمون بحضرت رضا عرض كرد: آقا بفرمائيد، جدت علي بن ابى طالب عليه السلام چگونه تقسيمكننده بهشت و جهنم است. فرمود: مگر خودت اين روايت را از پدرت و ايشان از آباء خود از عبد اللَّه بن عباس نقل كردى كه گفت: شنيدم پيامبر فرمود: محبت علي ايمان و كينه و بغض او كفر است. مأمون گفت چرا،فرمود: پس بهشت و جهنم را تقسيم نمود مأمون گفت: خدا مرا پس از شما زنده نگه ندارد واقعا شما وارث علم پيامبرى،ابو صلت گفت: وقتى حضرت رضا عليه السلام به منزل خود برگشت من خدمتش رسيدم عرض كردم: خوب جوابى به امير المؤمنين دادى فرمود: من جواب او را به نحوى كه مىپسنديد دادم از پدرم شنيدم كه از آباء گرام خود كرد از حضرت علي عليه السّلام كه گفت: پيغمبر اكرم بمن فرمود: علي جان:تو بهشت و جهنم را تقسيم ميكنى بآتش ميگوئى اين شخص مال من است و اين شخص از تو است.(3)